Maddeden Gelen Enerji
|
2000 Şubat – ABD Savunma Bakanlığı, 35 farklı akademik birime ulusal savunma açısından önem taşıyan konularda bilim ve mühendislik araştırmaları yapmaları amacıyla 24 milyon dolarlık araştırma projesi verdi. Şubat 7 – Pakistan, yeni ve hedefe isabet başarısı daha iyi olan kısa menzilli (60 mil) karadan-karaya Pokhran-2 füzelerini denedi. Bu füzeler nükleer savaş başlıkları taşıma kapasitesine sahip bulunmaktadır. Mart 14 – Rusya ve Hollanda, eski Rus nükleer savaş başlıklarının ve Rus yapımı eski nükleer deniz altıların sökülmesi amacıyla bir işbirliği antlaşması imzaladı. Mart 23 – ABD Enerji Bakanı Nevada Test sahasında “Thoroghbred” adında bir kritik-altı nükleer silah denemesi daha gerçekleştirdi. Mart 29 – Ukrayna hükümeti, 2000 yılı sonunda, Çernobil nükleer santralını tamamen kapatacağını açıkladı. Nisan – Rusya Parlamentosu - DUMA; Stratejik Silahların Azaltılması Antlaşmasını (START II) onayladı. Nisan 6 – ABD Enerji Bakanı Nevada Test sahasında “Oboe 4” adında bir kritik-altı nükleer silah denemesi daha gerçekleştirdi. Nisan 21 – Rusya Parlamentosu - Duma, Kapsamlı Testlerin Yasaklanması Antlaşmasını (CTBT) onayladı. Mayıs 12 – Kontrol altına alınamayan bir orman yangını, Los Alamos Ulusal laboratuarına da girdi ve Manhattan projesinde kullanılan bazı tarihi laboratuar binalarının yanmasına sebep oldu. Temmuz 21 – İlk defa Amerikan bilim adamları, bir hidrojen bombası patlamasının 3-boyutlu simülasyonunu Los Alamos, Sandia ve Lawrence Livermore Ulusal Laboratuarlarındaki süper bilgisayarlarda gerçekleştirdi. Böylece simülasyon yoluyla hidrojen bombası geliştirme imkanı doğmuş oldu. Ağustos 12 – Rus nükleer denizaltısı Kursk Barent denizinde battı. 118 kişilik bütün mürettebat öldü. Kesin batış sebebi saptanamadı. Ağustos 28-31 – Rus atom enerji ajansı Minatom ve Rus Savunma Bakanlığı, Novaya tesislerinde kritik-altı nükleer silah denemeleri gerçekleştirdiler. Eylül 3 – Rus atom enerji ajansı Minatom ve Rus Savunma Bakanlığı, Novaya Zemlya tesislerinde yeni kritik-altı nükleer silah denemeleri gerçekleştirdiler. Kasım 3 – Rusya Dışişleri Bakanlığı, son bir hafta içince bir dizi kritik-altı nükleer testleri başarıyla tamamladıklarını açıkladı. Kasım 24 – Japon Atom Enerjisi Komisyonu, 1995 yılında geçirdiği kaza sonucunda kapatılan hızlı üretken prototip reaktör Monju’yu tekrar açma kararı aldıklarını açıkladı. Aralık 14 – ABD Nevada Test Sahasında “Oboe 6” altında bir kritik-altı nükleer silah denemesi daha gerçekleştirdi. Aralık 31 – Çernobil nükleer santralindeki son reaktör ünitesi de kapatıldı. Bu ünite kazadan sonrada 14 yıl boyunca çalışmaya devam etmişti.
2001 ABD Başkanı George W. Bush Ulusal Füze Savunma sistemi’nin geliştirilmesi konusundan adım attı. Rus ve Çin bu sistemin geliştirilmesine karşı çıktı. Ocak 17 – Hindistan orta-menzilli balistik füze Agni II’yi bir kez daha başarıyla denedi. Ocak 25 – Amerikan Deniz Kuvvetleri, ABD’ye doğru gönderilen füzeleri kesip imha etmek amacıyla geliştirdikleri füzeleri başarıyla denediklerini açıkladı. Mart 14 – Rus Atom Enerjisi Ajansı, Minatom; Rusya’nın Kuzey sınır bölgesindeki askeri liman şehri Severodvink’de, iklim koşulları nedeniyle sabit karasal tesislerin kurulmasının zor olduğu uzak bölgelerde kullanılmak üzere yüzen bir nükleer santral inşa edeceklerini açıkladı. Haziran 11 – Alman Başbakanı Gerhard Schroeder ve ülkenin önde gelen enerji şirketleri, ülkenin 19 nükleer santralını 32 yıllık normal işletme ömürlerinin sonunda kapatma ve Almanya’nın nükleer enerji programını kademe kademe kapat konusunda antlaşma imzaladı. Nükleer enerji, Almanya’nın elektrik ihtiyacının yaklaşık üçte birini karşılamaktadır. Haziran 21- Glazov, Rusya’da zirkonyum alaşımları ve zenginleştirilmiş uranyum parçaları imal eden Tchepetski fabrikasının kalsiyum yeniden-işleme alanında bir nükleer kritiklik kazası meydana geldi. 4 çalışan hayatını kaybederken, 3 çalışan da yaralandı. Haziran 29 – Rus denizaltısı Kursk’un su yüzüne çıkartılması çalışmalarına başlandı. Ağustos – Nevada’daki Yucca dağı, yüksek seviyeli atıkların nihai depolanması amacıyla ilk onayı aldı. Eylül 11 – Teröristler 4 adet ticari uçağı ele geçirdiler. Uçaklardan biri Pentagon üzerine çakıldı. Diğer ikisi Dünya Ticaret Merkezi Kulelerine çarptı. Dördüncü uçak da Pennsylvania kırsalına düştü. Eylül 26 - ABD Nevada Test Sahasında “Oboe 8” kritik-altı nükleer sialh denemesini gerçekleştirdi. Oboe serisi denemeler, Lawrence Livermore Ulusal laboratuarı tarafından hazırlandı ve yerin yaklaşık 300 mt altındaki yeniden kullanılabilir kabinlerde gerçekleştirildi. Ekim - Kursk deniz altında çıkartılarak limana getirildi. Aralık 13 – ABD 1972 Anti-Balistik Füze Antlaşmasından çekildiğini açıkladı.
2002 Nisan 9 – Japonya’nın devlet politikası olarak geliştirmek olduğu iki reaktör türünden biri olan ileri termal reaktör’ünün prototipi olan Fugen reaktörü, buhar sızdırdığı için kapatıldı. Mayıs 23 – Vietnam Ulusal Atom Enerjisi Enstitüsü, ülkenin ilk nükleer santralının kuruluşuna yönelik fizibilite çalışmalarını yapmak amacıyla bir çalışma grubu oluşturduğunu açıkladı. Mayıs 24 – Stratejik Saldırı Azaltma Antlaşması ABD ve Rusya arasında imzalandı. Her iki ülkede stratejik nükleer savaş başlıklarını 1700-2200 arasında sınırlandıracaktı. Mayıs 24 - Finlandiya parlamentosu, ülkenin 5. nükleer santralının inşasını onayladı. Bu Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da, Çernobil kazasından sonra onaylanmış ilk santral projesidir. Haziran 7 - ABD Enerji Bakanlığı, Nevada Test sahasında “Oboe 9” kod adı ile kritik-altı nükleer silah testini gerçekleştirdi. Bu test Lawrence Livermore Ulusal Laboratuarı bilim adamaları tarafından gerçekleştirildi ve kritik-altı denemeler zincirinin 17. si idi. Ağustos 29 - ABD Enerji Bakanlığı, Nevada Test sahasında 19. yer altı kritik-altı nükleer silah denemesini gerçekleştirdi. Eylül 6 – İran Fateh 110A adlı yeni bir balistik füzeyi başarıyla denedi. Bazı uzmanlar, bu füzenin nükleer savaş başlığı taşıma kapasitesine sahip olduğunu belirtti. Ekim 16 – Kuzey Kore, ABD yetkililerine gizli bir nükleer silah programlarının olduğunu açıkladı. Bu program 1994 yılında imzalanan antlaşmaya aykırı bulunmaktaydı. Eylül 26 – Amerikan Nükleer Güvenlik Ajansı, Nevada Test Alanında “Rocco” kod adıyla bir nükleer deneme gerçekleştirdi. Ekim 4 – Küba Nükleer Silahsızlanma Antlaşmasını (NTP) imzaladı. Aralık 21 - UAEA yetkilileri Kuzey Kore’nin 5 MW gücündeki Yongbyon araştırma reaktöründeki denetim aygıtlarını söktüğünü belirtti. Aralık 31 – Kuzey Kore, nükleer tesislerini denetlemeye gelen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Denetçilerini kovdu.
2003 Ocak 7 – Endonezya Araştırma ve Teknoloji Bakanı M. Hatta Rajasa, ülkesinin ilk nükleer santralini 2015 yılına kadar inşa etmek istediklerini açıkladı. Ocak 10 – Kuzey Kore Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi (NPT) Antlaşmasından ayrılacağını duyurdu. Şubat 5 – Kuzey Kore nükleer tesislerini tekrar devreye aldığını ve bu tesislerdeki normal işletmeye döndüklerini açıkladı. Şubat 10 – İran Cumhurbaşkanı Mohammad Khatami, İran’ın Yazd yakınlarında bir uranyum madeni işletmeye başladığını ve maden cevherini nükleer santral yakıtı haline dönüştürme teknolojisine sahip olduklarını açıkladı. Şubat 9 - İran uranyum maden cevherine sahip olduklarını ve kullanılmış yakıtı yeniden işleyeceklerini açıkladı. İran bu çalışmaların tamamen barışçıl amaçlarla olduğu konusunda ısrar etti. Şubat 27 – ABD, Kuzey Kore’nin 5 MW gücündeki Yongbyon araştırma reaktörünü tekrar devreye aldığını açıkladı. Mart 17 – Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Mohamed El-Baradai, İran’ın yeni bir zenginleştirme tesisinin inşasını tamamladığını ve tesislerini Uluslar arası Atom Enerjisi Ajansı Denetçilerinin detaylı denetimine derhal açması gerektiğini açıkladı. Mart 20 - ABD ve İngiltere, Irak'a savaş ilan ederek, Irak topraklarını işgal etmeye başladı. Mart 28 – Japonya, Amerika’ya bağımlılığını azaltmak amacıyla iki adet casus uydusu fırlattı. Mayıs 12 – Kuzey Kore, 1992 yılından Güney Kore ile imzaladığı ”Kore Yarımadasının Nükleer Silahlardan Arındırılmış bir bölge olmasını” öngören antlaşmadan çekildiğini açıkladı. Mayıs 14 – Rusya’nın alt parlamentosu Stratejik Saldırı Azaltma Antlaşmasını (Moskova Antlaşası) onayladı. Mayıs 29 – Rusya’nın üst parlamentosu Stratejik Saldırı Azaltma Antlaşmasını (Moskova Antlaşası) onayladı. Temmuz 9 – Ukrayna’nın Çernobil’in kaza yapan 4 nolu ünitesini saran zırhın üzerine yeni bir zırh yapmak üzere $85 milyon dolar alması kararlaştırıldı. Temmuz 9 – Son 10 yıldır güvenlik raporlarından sahtecilik yapıldığının kabul edilmesinin ardından, Tokyo Elektrik üretim Şirketi, sahip olduğu 17 nükleer reaktör ünitesini de geçici bir süre kapattı. Temmuz 13 – Kuzey Kore, elindeki yaklaşık 8000 adet kullanılmış yakıt çubuğunu yeniden işleyerek, yaklaşık 6 nükleer silaha yetecek kadar plütonyum elde ettiğini açıkladı. Ağustos 26 – Birleşmiş Milletler denetçileri İran Nükleer Tesislerinden, az miktarlarda yüksek seviyede zenginleştirilmiş, nükleer silah kalitesinde uranyum tespit ettiklerini açıkladı. Ağustos 26-29 – Çin’de 6 ülkenin katılımıyla Kuzey Kore’nin gizli nükleer silah programının görüşüldüğü bir toplantı düzenlendi. Eylül 9 - Hidrojen Bombasının mucidi Edward Teller öldü. Eylül 25 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Denetçileri, İran’da, bir miktar daha bomba kalitesinde zenginleştirilmiş Uranyum kalıntıları tespit etti. Eylül 26 – Afganistan Nükleerin Denemelerin Yasaklanması Antlaşmasını imzaladı ve meclisinde onayladı. Ekim 22 – Knoxville, Tennessee’deki Watts Bar Nükleer santralı, nükleer savaş başlıklarında kullanılmak amacıyla trityum üretmeye başladı. Böylece Watts Bar, ABD tarihinde hem ticari elektrik hem de askeri trityum amacıyla kullanılan ilk nükleer santral oldu. Ekim 29 –İran, nükleer programına olan uluslararası tepkiyi dindirmek amacıyla Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına bir rapor sundu. Kasım 2 - Rusya, Hindistan’da 4 yeni nükleer santral ünitesi daha kurmayı planladığını açıkladı be Hindistan’a karşı uygulanmakta olan ambargonun kaldırılması çağrısında bulundu. Kasım 10 - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, İran’ın az miktarda Plütonyum ürettiğini kendilerine bildirdiğini açıkladı. Plütonyum’da bir nükleer silah yapımında kullanılabilir bir maddedir. Kasım 11 - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının raporu, İran’ın 18 yıldır merkez-kaç teknolojili, 12 yıldır da lazer-ayrıştırma teknolojili zenginleştirme tesisleri üzerinde çalışmakta olduğunu ortaya çıkardı. Kasım 14 – Almanya, işetme halinde bulunan 19 nükleer santralından birini kapattı ve yeni nükleer santraların yapılmasını yasaklayan yeni bir Atom Enerjisi Yasası çıkarttı. Kasım 15 – ABD Başkanı George W. Bush, Kore Enerji Geliştirme Örgütü (KEDO)’yu, Kuzey Kore’ye iki adet nükleer santral kurma planından vazgeçirdi. Böylece ABD’nin K.Kore’ye, nükleer silah programından vazgeçmesi karşılığında nükleer santraller yapma antlaşması da geçerliliğini yitirmiş oldu. Kasım 26 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, İran’ın 18 yıldır gizli bir nükleer program yürütmekte olmasını kınayan bir önerge yayınladı. Aralık 18 – İran Birleşmiş Milletler Nükleer Denetimleri ile ilgili bir Protokole imza attı. Aralık 19 – Libya, bir nükleer kitlesel imha silahı geliştirme programı çabalarının olduğunu doğruladı. Daha sonra, Libya’nın silah geliştirme programının, ABD ve İngiliz Gizli servislerinin belirlediklerinden çok daha ileri safhalarda olduğu ortaya çıktı. Libya’nın programı nükleer bomba yapımı amacıyla gerekli parçalardan oluşan merkez kaçlı uranyum ayrıştırma ve zenginleştirmeyi de içerdiği belirlendi.
2004 Ocak 10 – ABD’li bir uzman grup, plütonyumu ayrıştırmak amacıyla kullanılmış yakıtın yeniden işlendiği olası konumlardan biri olan Yongbyon araştırma reaktörü de dahil olmak üzere Kuzey Kore’yi ziyaret etti. Ocak 13 - Libya meclisi kapsamlı Nükleer Denemelerin yasaklanması Antlaşmasını onayladı. Ocak 27 – Pakistanlı müfettişler, ülkede nükleer silahın babası olarak bilinen, Abdul Qadeer Khan da dahil olmak üzere en azından 2 nükleer bilim adamının, İran ve Libya’ya 1980’li yılların sonlarında, yetkilerinin dışında, teknik destek sağladığını belirledi. Ocak 31 - Pakistan nükleer programlarının kurucu olan A. Q. Khan’ı kovdu. A. Q. Khan daha sonra Pakistan Devlet Başkanı tarafından affedildi. Şubat 4 – Pakistan’ın nükleer silahının babası olarak bilinen Abdul Qadeer Khan, İran, Kuzey Kore ve Libya’ya, geçtiğimiz 15 yıl boyunca, nükleer silah için yakıt üretmek amacıyla kullanılacak tasarımlar ve teknolojiler ile ilgili bilgileri sızdırdığını itiraf etti. Şubat 15 – Libya’nın Nükleer Silah Programdan vazgeçme kararının bir parçası olarak teslim ettiği nükleer savaş başlığının 1960’lı yılların Çin tasarımı olduğu, fakat Pakistan üzerinden Libya’ya getirildiği anlaşıldı. Şubat 20 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı hazırladığı raporda, Libya’nın yer-altı piyasasından temin ettiği aygıtlar yardımıyla, az miktarda plütonyumu ayrıştırmayı başardığını açıkladı. Rapor ayrıştırılan miktarı belirtmiyordu. Şubat 25-28 – Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirme çalışmalarını görüşmek üzere 6 ülke temsilcisi Çin’de bir kez daha bir araya geldi. Mart 8 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Tripoli yakınlarındaki bir araştırma reaktörü tesisinde saklanmakta olan yüksek seviyeli uranyum’un Rusya’ya taşınması konusundan Libya’ya yardım etti. Bu taşınma için gerekli para olan 700,000 Amerikan Doları, ABD Enerji Bakanlığı tarafından sağlandı. Mart 9 – Pakistan 2000 km menzile sahip ve nükleer savaş başlığı taşıma kapasitesine sahip Shaheen II füzelerini denedi. Mart 10 – Libya Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetçilerinin, nükleer tesislerine, önceden haber vermeden ani denetimler yapmasına izin verdi. Mart 10 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı yetkilileri, İran’daki bir tesiste, nükleer silah yapımında kullanılabilecek düzeyde yüksek seviyeli uranyum kalıntıları belirledi. Mart 26 – 15 ülkeden nükleer güvenlik uzmanları, gerektiğinde nükleer programa sahip ülkelere nükleer güvenlik yaklaşımları, politikaları ve prensipleri konusunda teknik destek sağlamak amacıyla yeni oluşturulan Nükleer Güvenlik Grubu (INSAG)’a katıldıklarını duyurdu. Mart 29 – Pakistan, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetçilerinin, nükleer tesislerinde denetim yapması izninin verilmesine yönelik çağrıları ret etti. Nisan 2 - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetçileri, İran’da daha önce belirlediği 2 tesis dışındaki başka bir tesis de daha, bomba kalitesinde zenginleştirilmiş uranyum izlerine rastladığını açıkladı. Nisan 13 – Pakistan’ın nükleer silahının babası olarak bilinen Abdul Qadeer Khan, Kuzey Kore’ye hem Uranyum hem de Plütonyum’dan nükleer silah yapabileceği teknoloji tasarımlarını, az sayıda merkez-kaçlı ayrıştırma düzeneklerini sattığını, Kuzey Kore’nin yaklaşık 3 adet atom bombasına sahip olabileceğini düşündüğünü itiraf etti. Mayıs 25 – ABD Enerji Bakanlığı, Nevada Test sahasında, “Aramdo” adında bir kritik-altı nükleer silah denemesi daha gerçekleştirdi. Mayıs 26 - Vietnam ve Fransa, 2020 yılına kadar Vietnam’ın ilk nükleer enerji santralının inşası için bir antlaşma imzaladı. Haziran 22 – Hindistan ve Pakistan aralarında bir nükleer kriz “telefon hattı” kurdu. Haziran 23 – Kuzey Kore ile şüphe duyulan nükleer silah geliştirme çalışmaları hakkında daha önce durdurulan görüşmelere yeniden başlandı. Ağustos 9 – Nagasaki’ye nükleer bomba atılışının 59. yıldönümünde, Japonya’nın Mihama nükleer santralında bir kaza meydana geldi. Kaza sonucunda 5 çalışan hayatını kaybetti, en az 7 çalışan yaralandı. Bu kaza, santralın radyasyon içermeyen ikinci buhar döngüsünde meydana geldi. Eylül 2 – Güney Kore’nin, yaklaşık 20 yıl kadar önce, gizli bir şekilde az miktarda plütonyum ile deneyler yaptığı ortaya çıktı. Eylül 17 – ABD, uzun yıllardan beri Hindistan’a karşı uzay ve nükleer teknolojileri konusunda uyguladığı kısıtlamaları kaldırdı. Kasım 28 – İran Avrupa Birliği ile yaptığı görüşmeler sonucunda, plütonyumun yeniden işlenmesi ve uranyumun zenginleştirilmesi ile ilgili bütün faaliyetleri durduracağı sözünü verdi. Bu sıralar, İran dünyadan nükleer programı ile ilgili büyük bir tepki almaktaydı.
2005 Ocak 1 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetçileri, Mısırda, nükleer silah programının parçası olarak gerçekleştirilmiş olabilecek gizli nükleer deneyler yapıldığına dair deliller buldu. Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Abul Ghait nükleer silah çalışmaları yapıldığına dair iddiaları ret etti. Ocak 22 – Kuzey Kore nükleer silahları başarıyla geliştirdiğini, artık nükleer silaha sahip olan ülkeler arasında yer aldığını açıkladı. Şubat 23 – Kanada, ABD’nin başlattığı Balistik Füze Savunma Sistemi programına katılmayı red etti. Şubat 24 – ABD Başkanı Bush ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin nükleer terörist faaliyetler tehdidine karşı bir tedbirler paketini ilan etmeyi planladıklarını açıkladı. Şubat 27 – İran ve Rusya, 2006 yılı ortalarına kadar İran’ın ilk nükleer santralini işler hale getirmeye yönelik anahtar öneme sahip nükleer yakıt antlaşmasını imzaladılar. Mart 7 - Nobel Ödülü sahibi ve Manhattan Projesinin eski Kuramsal Daire Başkanı, Hans Bethe, 98 yaşında hayata gözlerini yumdu. Mart 10 – Pakistan, A.Q. Khan’ın geçmiş yıllarda, İran’a yüksek hızlı merkezkaçlı uranyum ayrıştırma düzenekleri sattığını açıkladı. Nisan 4 – Birleşmiş Milletler Komitesi, Nükleer Terörizm Antlaşmasını kabul etti. Haziran 1 – İsveç, işletme halindeki en yaşlı nükleer santralı olan Barseback-2’yi kapattı Haziran 16 – Çin 8000 km menzilli, nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip ve deniz altından fırlatılabilen, kıtalararası balistik Ju Lang-2 füzesini denedi. Temmuz 28 – Uluslararası Deneysel Termonükleer Reaktör (ITER) projesinin prototip santralının Cadarache, Fransa’da kurulmasına karar verildi. Temmuz 29 – Rusya, son SS-18 Sata füze fırlatma rampasını da imha etiğini açıkladı. Temmuz 31 - İran nükleer faaliyetlerine devam etme kararı aldı. Ağustos 6 – Hindistan ve Pakistan aralarında bir acil durum nükleer hattı kurulması ve gelecekteki silah denemelerini karşılıklı bildirmeye yönelik aldıkları kararları ilan etti. Ağustos 12 - Avrupa kıtasında kurulan ilk 3.Nesil ileri tasarım reaktörü olacak Olkiluoto-3'ün inşasına Finlandiya'da başlandı. Ağustos 16 – Rusya demiryolu üzerinden kullanılabile füzelerin kullanımını durdurduğunu açıkladı. Ağustos 24 – Pakistan, A.Q. Khan’ın, Kuzey Kore’ye de, merkez kaç aygıtları ve bunların tasarım bilgilerini verdiğinin belirlendiğini açıkladı. Eylül 19 – Kuzey Kore, bütün nükleer silahları teslim etmeyi ve bütün nükleer programlarını terk etmeyi ve Nükleer Silahsızlanma Antlaşmasına geri dönmeyi kabul etti. Ekim 7 – Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve bu ajansın Başkanı Mohamed ElBaradei, Nobel Barış ödülünü kazandı. Kasım 16 – İran yeni bir miktar uranyumu dönüştürmeye başladı. Kasım 18 - İran bazı gizli nükleer verileri elde ettiğini kabul etti.
2006 Ocak 2 - İran Rusya’nın yaptığı, İran santralında kullanılacak nükleer yakıtın Rusya’daki tesislerde üretilmesi ile ilgili önerisini ret etti. Bu İran’ın nükleer programı ile ilgili problemlerin çözümüne yönelik son sarf edilen diplomatik çabayı oluşturmaktadır. Ocak 9 - İran nükleer araştırmalara yeniden başladığını açıkladı. Şubat 13 - İran nükleer zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başladığını açıkladı. Mart 2 – Hindistan ve ABD, nükleer enerjinin sivil kullanımı ile ilgili tarihi bir antlaşmaya imza attı. Mart 31 - Japonya'da Rokkashomura yeniden işleme tesisinin deneme işletmesine başlandı. Nisan 11 – İran Cumhurbaşkanı Ahmadinejad; İran'ın Natanz nükleer tesislerinde uranyumu başarıyla zenginleştirdiğini açıkladı. Haziran 6 - Çin, Fransa, Almanya, Rusya, İngiltere ve ABD yetkilileri İran'a yeni bir öneri paketi getirdi. Bu öneri paketinde, İran'ın bütün zenginleştirme faaliyetlerini durdurması, silah geliştirme şüpheleri ile ilgili bütün sorular cevaba kavuşturulup, programın sadece barışçıl amaçlarla olduğu yönünde uluslararası güven sağlandıktan sonra İran'ın çalışmalarına devam etmesi istenmekteydi. İran'ın kabul etmesi durumunda, bu ülkenin barışçıl çalışmalarına destek sözü verilmekteydi. Temmuz 12 - ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya yetkilileri Paris'de bir araya gelerek, İran'ın nükleer silah geliştirme çabalarını Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine taşıma kararı aldı. Temmuz 18 - Rusya 750 MWe gücüne sahip olacak Beloyarsk-4 Hızlı Üretken Reaktörünün (FBR) inşasına başladı. Temmuz 31 - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi; İran'ın 31 Ağustos 2006 tarihine kadar araştırma-geliştirme de dahil olmak üzere bütün "uranyum zenginleştirme ve kullanılmış yakıtı yeniden işleme" faaliyetlerini durdurmaması halinde ekonomik ve diplomatik yaptırımlar uygulama kararı aldı. Ağustos 15 - Güney Kore, geliştirdiği ve Optimize Güç Reaktörü (OPR1000) diye adlandırdığı standart tasarım ünitesi olacak Shin-Kori-1'in inşasına başladı. Ağustos 26 - İran; nükleer programının bir parçası olan ağır-su üretim tesisini Birleşmiş Milletlerin ısrarlı taleplerine rağmen Arak'da işletmeye aldı. Ekim 9 - Kuzey Kore ilk nükleer silah denemesini yeraltında başarıyla gerçekleştirdiğini açıkladı. Amerikan ve Güney Kore yetkilileri, Kuzey Kore'nin nükleer silah test alanı olarak belirledikleri bölgede sismik faaliyet gözlemlediklerini belirtti. Ekim 9 - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliğe tehdit olarak nitelendirdiği Kuzey Kore nükleer silah denemesine karşı yaptırımlar uygulama kararı aldı. Ekim 20 - Kuzey Kore Lideri Kim Jong Il, ikinci bir nükleer silah denemesini planlamadıklarını açıkladı. Ekim 27 - İran, Natanz tesislerinde ikinci bir uranyum zenginleştirme hattını çalıştırmaya başladı. Böylece İran'da, 164 olan santrifüj aygıtlarının sayısı iki katına çıkartılmış oldu. Aralık 18 - Kuzey Kore'nin nükleer silah programına ilişkin 6 ülkenin katıldığı toplantılara devam edildi. Aralık 22 - Kuzey Kore'nin nükleer silah programına ilişkin 6 ülkenin katıldığı toplantı bir sonuç alınamadan sona erdi. Aralık 29 - Güney Kore, komşusu Kuzey Kore'nin, Ekim ayında gerçekleştirdiği nükleer silah denemesinin ardından kendisi açısından önemli bir tehdit oluşturmaya başladığını açıkladı. Aralık 31 - Slovak Cumhuriyeti Bohunice-1 reaktör ünitesini, Bulgaristan da Kozloduy 3 ve 4. ünitelerini, Avrupa Birliğine giriş şartları uyarınca kapattı. Bu üniteler eski Rus yapımı santral üniteleridir. İngiltere'de ömrü dolan Dungeness A 1&2 ve Sizewell A 1&2 ünitelerini kapattı.
2007 Ocak 9 - Japon Başbakanı Shinzo Abe, Japonya'nın Kuzey Kore'yi nükleer silaha sahip bir ülke olarak tolere edemeyeceklerini belirtti ve uluslararası camianın bu ülkenin programını biran önce durdurması gerektiği çağrısında bulundu. Ocak 28 - Çin, yerli imkanlarla tasarımladığı Qinshan-II-4 PWR ünitesinin inşasına başladı. Qinshan-II-3'ün inşasına da geçen sene 28 Mart'da başlamıştı. Şubat 8 - Kuzey Kore'nin nükleer silah programına ilişkin 6 ülkenin katıldığı toplantılara devam edildi. Şubat 13 - Kuzey Kore'nin nükleer silah programına ilişkin 6 ülkenin katıldığı toplantıda, Kuzey Kore'nin nükleer silahsızlanma konusunda ilk adımın atılması bunun karşılığında Kuzey Kore'ye barışçıl amaçlarla nükleer enerji teknolojisinde yardımda bulunulması kararlaştırıldı. Şubat 25 - İran Cumhurbaşkanı Mahmoud Ahmadinejad, nükleer programlarının devam edeceğini, nükleer programlarının geri vitesi veya frenleri olmayan bir trene benzediğini açıkladı. Mart 6 - İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Gholam Reza Aghazadeh, İran'ın yerli imkanlar ile ülkenin güney batısındaki Darkhovin şehrinde 360 MW'lik bir nükleer santral inşa etmeye başladığını açıkladı. Mart 12- Rusya, İran'ın ilk nükleer reaktörünün açılışının, İran'ın ödemeleri geciktirmesi nedeniyle erteleneceğini açıkladı. Mart 19 - Rusya tamamlanmak üzere olan Bushehr reaktörü için İran'a göndermeye hazırlandığı nükleer yakıtları, Birleşmiş Milletle Güvenlik Konseyi karar uyarınca uranyum zenginleştirme programını askıya alınmadıkça göndermeyeceğini açıkladı. Mart 22 - Rusya OECD Nükleer Enerji Ajansına (NEA) katıldı. Mart 23 - İran Cumhurbaşkanı Mahmoud Ahmadinejad Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine nükleer programına uygulanmasına karar verilen yeni yaptırımlarla ilgili bir konuşma yapmak için planladığı New York Seyahatini, geç vize verildiği gerekçesiyle iptal etti. Mart 23 - İran 15 İngiliz denizci askerini tutukladı. İngiltere askerlerin tutuklandıklarında Irak karasularında bulunduğunu açıklarken, İran kendi karasularında bulunduklarını açıkladı. Nisan 3 - Alstom, Rus firması Atomenergomash ile nükleer santrallara türbin-jeneratör üretmek amacıyla bir ortaklık oluşturdu. Nisan 9 - İran Cumhurbaşkanı Ahmadinejad, İran'ın ticari ölçekte nükleer yakıt üretebileceğini açıkladı. Nisan 19 - Rusya; dünyanın ilk yüzer-gezer nükleer santralının inşasına Severodvinsk'de başladı. Mayıs 23 - Amerikan TVA firması, 1985 yılında kapattığı ve 22 yıldır kapalı tuttuğu Browns Ferry-1 reaktörünü tekrar devreye aldı. Mayıs 24 - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, İran'ın 3 ile 8 yıl arasındaki bir sürede nükleer silah geliştirebileceğini açıkladı. Haziran 6 - Finlandiya 6. nükleer santral ünitesinin inşasını planladığını açıkladı. Temmuz 18 - Japonya'da meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki deprem, dünyanın en büyük nükleer santralı olan Kashiwazaki-Kariwa'nın (8212 MWe) geçici bir süre kapatılmasına sebep oldu. Temmuz 18 - K.Kore uzun süredir devam etmekte olan görüşmeler ve politik baskıların ardından plütonyum üretim reaktörü Yongbyon'u kapattı. Ağustos 8 - Romanya ikinci nükleer santral ünitesi Cernavoda-2'yi şebekeye bağladı. Cernavoda-2'nin inşasına 1 Temmuz 1983 tarihinde başlanmıştır. Ağustos 18 - Çin'de yeni bir nükleer santral olan Hongyanhe'nin ilk ünitesinin inşaatına resmen başlandı. Ekim 12 - Romanya ikinci nükleer santral ünitesi Cernavoda-2'yi ticari işletmeye aldı. Ekim 15 - ABD'de inşasına 1980'li yıllarda ara verilen Watts Bar nükleer santralı 2. ünitesinin inşasına yeniden başlandı. Ekim 27 - ABD'de İran'a karşı yeni ve kapsamlı bir yaptırım paketi açıkladı. Bu son 30 yılın en katı yaptırım paketi olarak açıklandı. Kasım 20 - G.Kore, Shin-Wolsong-1 (Yeni Wolsong-1) reaktörünün inşasına resmen başladı. Aralık 3 - Fransa 1600 MWe kapasiteli ileri tasarım ERP'nin inşasına Flamanville santral sahasında resmen başladı. Böylece 2000'li yıllarda Avrupa kıtasında ticari nükleer santral ünitesi inşa etmeye başlayan ikinci ülke Fransa oldu. İlki Finlandiya olmuştu.
2008 Ocak 25 - ABD'de MidAmerican Şirketi, Payette County, Idaho'da yapmayı planladıkları nükleer santral projesinden maliyetin çok yüksek olması nedeniyle vaz geçtiklerini açıkladı. Şubat 4 - İran uzaya uydu gönderme kapasitesine sahip olduğunu iddia ettiği yeni bir roket denemesi yaptı ve ilk uzay merkezinin açılışını gerçekleştirdi. İran yeni geliştirdiği uyduları bu merkezden fırlatacağını duyurdu. Şubat 18 - Çin'de yeni bir nükleer santral olan Ningde'nin ilk ünitesinin inşaatına resmen başlandı. Mart 3 - İran Cumhurbaşkanı Ahmadinejad Irak'a resmi bir ziyaret gerçekleştirerek, bütün yabancı askerlerin Irak'ı terk etmesi çağrısında bulundu. Mart 24 - İran'ın Bushehr nükleer santralı için nakledilen işletmeye alınmasından önceli son ekipman bileşenleri ve nükleer yakıt santral sahasına getirildi. Mart 28 - Çin Hongyahne nükleer santralının ikinci ünitesinin inşasına resmen başladı. Haziran 24 - Rusya ilk ileri tasarım VVER-1200 modeli (Rus Basınçlı Su Reaktörü) olacak Novovoronezh 2-1 ünitesinin inşasına başladığını duyurdu. Eylül 23 - Güney Kore 960 MWe'lik Shin-Wolsong 2 ünitesinin inşasına resmen başladı. Ekim 25 - Rusya VVER-1200 modeli bir başka ünite olacak Leningrad 2-1'nin inşasına başladı. Ekim 31 - Güney Kore Shin-Wolsong 3 ünitesinin inşasına resmen başladı. Kasım 12 - Çin bu sene içince üçüncü kez yeni bir nükleer santral ünitesinin inşasına başladı. 1000 MWe'lik PWR türü olacak Ningde 2'nin inşasına başlandığı açıklandı. Kasım 21 - Çin 1000 MWe'lik PWR türü olacak Fuqing 1 ünitesinin inşasına resmen başlandığını açıkladı. Aralık 16 - Çin Yangjiang 1 nükleer santral ünitesinin inşasına resmen başlandığını açıkladı. Aralık 26 - Çin Fangjiashan 1 nükleer santral ünitesinin inşasına resmen başlandığını açıkladı. Aralık 31 - Slovak Cumhuriyeti Bohunice-2 reaktörünü kapattığını açıkladı.
2009 Ocak 31 - Japonya 515 ve 806 MWe kurulu güçlere sahip iki adet BWR türü nükleer reaktörünü (Hamaoka 1 ve 2) resmen kapattığını açıkladı. Nisan 9 - İran Cumhurbaşkanı Mahmoud Ahmadinejad, İsfahan yakınlarında inşa edilen ülkenin ilk nükleer yakıt imalat fabrikasının açılışını gerçekleştirdi. Nisan 19 - Çin'de dünyadaki ilk ileri tasarım Westinghouse AP1000 modeli nükleer santral ünitesi olacak Sanmen-1'in inşasına resmen başlandı. Mayıs 15 - Finlandiya'da Olikioto nükleer santralının devreye alınışının 2012 yılına ertelendiği, projenin bütçesinin 1.7 milyar Avro aştığı açıklandı. Mayıs 19 - Çin'de dünyadaki ilk ileri tasarım Westinghouse AP1000 modeli nükleer santral ünitesi olacak Sanmen-1'in inşasına resmen başlandı. Mayıs 25 - Kuzey Kore yeni bir nükleer silah denemesini başarıyla tamamladıklarını ve bombanın patlayıcı gücünü daha da arttırdıklarını duyurdu. Haziran 11 - Slovak Cumhuriyeti daha önce askıya aldığı Mochovce 3 ve 4'üncü ünitelerinin inşaatlarına yeniden başlama kararı aldı. Eylül 15 - Güney Kore APR-1400 modeli Shin-Kori-4'ün inşasına başladı. APR1400'ler Güney Kore'nin kendi geliştirdiği ileri tasarım nükleer reaktör modelidir. Ağustos 21 - UAEA yetkilileri İran'ın Arak ağır su üretim tesisini ve Natanz uranyum zenginleştirme tesisini denetledi. Eylül 11 - Güney Afrika, Çakıl Taşlı Modüler Reaktör (PBMR) projesini süresiz olarak ertelediğini açıkladı. Eylül 13 - Rusya'nın İngiliz nükleer enerji projelerine girme istekleri, İngiliztere'de Rusya'nın enerjjiyi İngiltere'ye karşı bir politik silah olarak kullanabileceğine yönelik tartışmaları ateşledi. Eylül 25 - İran, 2006 yılından itibaren Qom kendi yakınlarında Fordow adında ikinci bir zenginleştirme tesisi yapmaya başladığını açıkladı. Bu tesis daha önce hiç açıklanmamıştı. Ekim 15 - Çin ticari boyutta Hızlı Üretken Reaktör (FBR) çalışmalarına başladı. Ekim 21 - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, İran'a zenginleştirilmiş uranyumun İran dışındaki bir ülkeye gönderilerek, nükleer santral yakıtına dönüştürülmesi hususunda bir teklif götürdü. Kasım 18 - İran, tesislerinden ürettikleri zenginleştirilmiş uranyumu İran dışında göndermeyeceklerini, fakat kendi sınırları içinde nükleer yakıt karşılığından değiş tokuş yapabileceklerini duyurdu. Kasım 5 - Japonya, Genkai-3 reaktörüne ilk kez, kullanılmış yakıtlarından kurtardığı Plütonyumu yakıt olarak yükleyerek, ülke politikası olarak benimsediği kapalı yakıt çevriminde önemli bir kilometre taşına erişti. Kasım 19- ABD Başkanı Obama, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının teklifine uymaması halinde, bunun çok ciddi sonuçlarının olabileceği konusunda İran'ı uyardı. Kasım 27 - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, İran'dan uzun zaman gizli tuttuğu Fordow zenginleştirme tesisi projesini dondurmasını talep etti. |
|