NÜKLEER ENERJİ DÜNYASI

Maddeden Gelen Enerji

1970'LAR

1970

Mart 5 – Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) yürürlüğe girdi. Bu antlaşmayı 1980’li yıllara kadar 100’e yakın ülke onayladı.

Mart 14 - Japonya'nın ikinci büyük çaplı ticari nükleer santralı Tsuruga-1 işletmeye alındı.

Nisan 12 – Sovyet nükleer denizaltısı K-8, Biscay körfezinde battı. 53 kişilik mürettebat hayatını kaybetti.

Nisan 16 – Stratejik Silahların Sınırlandırılması (SALT) görüşmelerine Viyana’da başlandı.

Ağustos 8 - Japonya'da ilk basınçlı su reaktörü (PWR) Mihama-1 işletmeye alındı.

Ağustos 19 – ABD ilke kez çok sayıda farklı füzeyi, farklı ve birbirlerinden bağımsız hedeflere gönderebilen taşıyıcı cihazları (MIRV) hizmete aldı.  

Aralık – ABD’de Çevre Korum Ajansı (EPA) kuruldu.

Fransa'da COMURHEX uranyum hekzaflorür imalat tesisi hizmete girdi.

 

1971

Şubat 11 – Nükleer Silahların ve diğer kitle imha silahlarının, deniz ve okyanus tabanına veya deniz tabanı altındaki toprak altı bölgelere yerleştirilmesinin yasaklanmasına ilişkin antlaşma Washington, Moskova ve Londra’da imzalandı. Bu antlaşma 18 Mayıs 1972’de yürürlüğe girdi.

Mart 30 – ABD deniz altından atılabilen ilk balistik füze olan Poseidon’ları hizmete aldı.

Mayıs - Finlandiya ilk ticari nükleer santralı Loviisa-1'in inşasına başladı.

Temmuz 17 - İsviçre'de elektrik üretmek amacıyla inşa edilen ikinci büyük çaplı ticari nükleer santral Beznau-2 şebekeye bağlandı.

Ağustos - Güney Kore, ilk büyük çaplı ticari nükleer reaktörü Kori-1'in inşasına başladı.

Aralık 18 - B.Almanya'nın elektrik üretmek amacıyla inşa ettiği ilk büyük çaplı ticari reaktör Würgassen (640 MWe) şebekeye bağlandı.  

 

1972

Ocak 29 - B.Almanya'nın elektrik üretmek amacıyla inşa ettiği ikinci büyük çaplı ticari reaktör Stade (630 MWe) şebekeye bağlandı.  

Mayıs 26 - President Nixon ve Genel Sekreter Brezhnev Anti-Balistik Füze (ABM) Antlaşması, Stratejik Silah Sınırlama Antlaşması (SALT) ve Stratejik Saldırı Silahları Geçici Antlaşmasını Moskova’da imzaladı. Bu antlaşma 3 Ekim’de yürürlüğe girdi.

Kasım - SALT II antlaşması görüşmelerine başlandı.

Bilgisayarlı Eksenel Tomografi (CAT) ilk kez hastanelerde kullanılmaya başlandı. CAT çok sayıda yüksek çözünürlükte, kesit x-ışınlarını kullanarak hasta anatomisinin 2-boyutlu görüntüsünü oluşturmaya yarayan bir teşhis cihazıdır.

 

1973

Ocak 27 – Vietnam savaşını sona erdiren barış antlaşması imzalandı. Amerikan birliklerinin çekilmesinin ardından Güney Vietnam 1975 yılında çöktü.

Temmuz 4 - Hollanda'nın elektrik üretmek amacıyla kurduğu ikinci ticari reaktör Borssele elektrik şebekesine bağlandı.

Ekim 17 - Petrol Krizi.

 

1974

Mayıs 18 – Hindistan “Gülen Buda” adında düşük güçlü bir nükleer aygıtı Rajasthan çölündeki bir yeraltı merkezde patlattı. Bombanın gücü yaklaşık 8 kiloton idi. 

Temmuz 3 –Testlerin Düşük Güçle Sınırlandırılması Antlaşması (TTBT) Moskova’da imzalandı. Bu antlaşma deneme patlamalarına 150 kiloton’luk sınır getirdi. Bu antlaşma 31 Mart 1976 tarihinde yürürlüğe girdi.

Ağustos 25 - Dünya'nın o güne kadarki en büyük nükleer reaktör ünitesi olan 1200 MWe'lik Biblis-A santralı B.Almanya'da şebekeye bağlandı.

Ekim – ABD’de kabul edilen Enerji Yeniden Yapılanma Yasası ile Atom Enerjisi Komisyonu kaldırılarak, yedine Enerji Araştırma ve Geliştirme İdaresi ve Nükleer Lisanslama Komisyonu oluşturuldu.

Kasım 24 – ABD Başkanı Ford ve Sovyetler Birliği Genel Sekreteri Brezhnev; Vladivostok Antlaşmasına imza attı. Bu stratejik füze rampalarının sayısını 2400 ile, MIRV fırlatma rampalarının sayısını da 1320 olarak sınırlandırıyordu.

Fransız Hükümeti, büyük çaplı bir ticari nükleer enerji programı başlattı.

 

1975

Mart 22 – ABD’de Alabama, Decatur’daki Browns Ferry nükleer santralında hava kaçaklarını kontrol etmek amacıyla mum kullanan bir teknisyen, elektrik yalıtkanlarının tutuşmasına sebep oldu. Güvenlik ekipmanlarını kontrol eden kablolar yandı ve soğutma suyu tehlikeli seviyelere indi.

Haziran 27 – Brezilya, B.Almanya ile nükleer teknoloji transferi antlaşması imzaladı. ABD bu antlaşmaya karşı çıktı, fakat B.Almanya’ya sadece transfer edilecek teknolojiler üzerinde sıkı denetimler yapılması konusunda ikna edebildi.

Kasım – Hindistan’ın nükleer silah denemesinin ardından kurulan ve Londra Kulübü olarak da bilinen Nükleer Tedarikçiler Grubu (NSG), Londra’da ilk toplantısını yaptı.

 

1976

May 28 – ABD Başkanı Gerald Ford ve Sovyetler Birliği Genel Sekreteri Leonid Brezhnev Barışçıl Amaçlarla Yeraltı Nükleer Patlamaları Antlaşmasına (PNE) imza attı.

Ağustos - Güney Afrika Cumhuriyeti, elektrik üretmek amacıyla kuracağı ilk nükleer reaktör ünitesi Koeberg-1'i siparişini verdi.

 

1977

Şubat 8 - Finlandiya'nın ilk ticari reaktörü Loviisa-1 şebekeye bağlandı ve Finlandiya halkı ilk kez nükleer kaynaklı elektrik enerjisini kullanmaya başladı.

Nisan – ABD Başkanı Carter, ticari reaktörlerden çıkan kullanılmış yakıtların yeniden işleme tesislerinde işlenerek plütonyum ve uranyumun geri çevrime tabi tutulmasını yasakladı.

Temmuz 7 – ABD nötron bombası denemelerini başarıyla tamamladı. Geliştirilmiş ışınım (radyasyon) silahı adı da verilen bu küçük çaplı özel hidrojen bombasının ölümcül etkisi, saldığı nötronlardan kaynaklanmaktadır.   

Ağustos – Bütün dünya dillerinde “selam” taşıyan ve derin uzaya gönderilen Voyager 2 uzay gemisi fırlatıldı. Bu uzay gemisi elektrik enerjisini Plütonyum peletlerinin ışınetkin bozunuma uğraması sonucunda ortaya çıkan ısı enerjisinden sağlamaktadır.

Eylül 8 – Balistik füze taşıyan bir Sovyet Delta sınıfı nükleer denizaltısı, bir nükleer savaş başlığını Pasifik’teki Kamchatka yakınlarında yanlışlıkla fırlattı. Bomba patlamadı ve daha sonra düştüğü yerde bulundu.

Ekim – Enerji Araştırma ve Geliştirme İdaresi ve büyün enerji programları ve faaliyetleri birleştirilerek, Amerikan Enerji Bakanlığı (DOE) oluşturuldu.

 

1978

Nisan – ABD, sadece canlıları öldüren nötron bombası geliştirme faaliyetlerini iptal ettiğini açıkladı.

Aralık - Japonya'da günümüzde dünyanın en büyük nükleer santralı olan Kashiwazaki-Kariwa'nın ilk ünitesinin inşasına başlandı.

 

1979

Şubat 11 - İran'da Şah yönetimi devrildi ve dini lider Humeyni yönetimi ele geçirdi.

Mart 28 - Harrisburg, Pennsylvania yakınlarındaki Three Mile Island nükleer santralında, mekanik ve insan hataları nedeniyle kısmı reaktör kalbi  erimesi kazası gerçekleşti. Az miktarda ışınetkin (radyoaktif) madde santralden dışarı salındı.

Haziran 18 – Stratejik Silahların Sınırlandırılması Antlaşması (SALT II); Viyana, Avusturya’da Sovyet Genel Sekreteri Leonid Brezhnev ve ABD Başkanı Jimmy Carter tarafından imzalandı. Bu stratejik füze rampalarının sayısını 2400 ile, MIRV fırlatma rampalarının sayısını da 1320 olarak sınırlandırıyordu.

Haziran 19 - Güney Kore'de Kori-1'in şebekeye bağlanmasıyla beraber, Güney Kore halkı ilk kez nükleer kaynaklı elektrik enerjisi ile tanıştı.

Ağustos 7 –  Erwin, Tennessee’deki gizli bir nükleer yakıt fabrikasında meydana gelen bir kaza sonucunda yüksek seviyede zenginleştirilmiş uranyum tesis dışına salındı. 1000’e yakın insan, normalden 5 kata kadar yıllık ışınıma (radyasyona) maruz kaldı.

Eylül 22 – 1963 yılında imzalanan Testlerin Düşük Güçle Sınırlandırılması Antlaşmasını denetlemek amacıyla fırlatılmış Amerikan VELA uydusu, yeryüzünde Güney Hint Okyanusunda bulunan Cape of Good Hope’da gizemli bir parıldama belirledi ve bu parıldamanın korsan bir nükleer silah demesinden kaynaklandığı anlaşıldı. Carter hükümeti, bu parıldamanın bir nükleer patlamadan kaynaklanmadığını açıklasa da, yıllar sonra (1993 yılında) bu patlamanın İsrail ve Güney Afrika tarafından gerçekleştirilen korsan nükleer silah denemesinden kaynaklandığı ortaya çıktı.

Aralık 26 – SSCB Afganistan'ı işgal etti.  SALT II Antlaşması Amerikan Senatosuna sokulmadan geri çekildi. 

Fransa'da Pierrelatte'de uranyum zenginleştirme tesisi işletmeye alındı.