NÜKLEER ENERJİ DÜNYASI

Maddeden Gelen Enerji

1980'LAR

1980

Mart 3 – Nükleer Malzemelerin Fiziksel Korunması Konvansiyonu New York’ta imzalandı. Bu Konvansiyon, nükleer malzemelerin taşınması sırasında uygulanması gereken korunma seviyelerini belirlemektedir. Bu Konvansiyon 8 Şubat 1987 tarihinde yürürlüğe girdi.

Mayıs 20 – Brezilya ve Arjantin arasında her iki ülkenin nükleer politikalısının koordinasyonunu ve iki ülke arasında teknik işbirliğini amaçlayan Nükleer Enerjinin Barışçıl Kullanımı ile ilgili bir antlaşma imzalandı.

Temmuz 15 – Bir ABD raporu, 22 Eylül 1979’da Güney Atlantik üzerinde ışık sinyalleri belirlendiğini ve sinyallerin büyük olasılıkla  nükleer patlamalardan kaynaklandığı rapor etti. Daha sonraki bir bilgi, bunların düşük güçte nükleer denemeler olduğunu belirtti.

Eylül 20 – Bir Titan II Kıtalararası Balistik Füze silosunda, bir teknisyen elindeki İngiliz anahtarını elinden düşürerek, yakıt tankının kırılmasına sebep oldu. Ortaya çıkan patlamada 740  tonluk silo kapağının havaya uçmasına ve 9 megatonluk nükleer savaş başlığının yaklaşık 180 metre havaya fırlamasına sebep oldu. Kazada 1 teknisyen hayatını kaybederken, diğer 21 teknisyen de yaralandı.

Eylül 30 -  Bir İran F-4 savaş uçağı, Irak’ın Osirak nükleer araştırma reaktörünü bombaladı.

Ekim 16 – Çin, atmosferdeki bilinen son nükleer silah denemesini gerçekleştirdi. Fransa’da son atmosferik denemesini 1974’de gerçekleştirmişti. Çin ve Fransa, atmosferde gerçekleştirilecek denemeleri yasaklayan 1963 antlaşmasına uymayan iki ülke olarak tarihe geçti.

Aralık 22 – ABD’de Düşük Seviyeli Atık Yasası onaylandı. Bu yasa, hastane ve sanayi kaynaklı düşük seviyeli nükleer atıkların nihai saklanmasını her eyaletin kendi sorumluluğu olarak kabul etti.

 

1981

Nisan 9 – 160 adet nükleer savaş başlığı taşıyan Amerikan USS George Washington denizaltısı, Japon yük gemisi ile Doğu Çin denizinde çarpıştı.

Haziran 7 – İsrail’in F-16 savaş uçakları Irak’ın Osirak reaktörünü Irak’ın bu reaktörü kullanarak nükleer silah imal etmekte olduğu gerekçesiyle imha etti.

 

1982

Haziran 29 – Stratejik Silahlar Azaltma Antlaşması görüşmeleri (START) Cenova, İsviçre’de başladı.

Temmuz 20 – ABD Başkanı Ronald Reagan, ABD’yi devam etmekte olan Stratejik Silahları Azaltma Antlaşması görüşmelerinden çekti ve yaklaşık 20 yıldır devam etmekte olan görüşmeler sona ermiş oldu.

1957 yılında kurulan ilk nükleer santral olan Shippingport kapatıldı ve bu reaktörün sökülmesi ile ilgili yetkiler Amerikan Enerji Bakanlığına (DOE) verildi. Bu reaktör, ABD’de sökülen ilk nükleer santral oldu. Santral sahası Kasım-1989’da tamamen temizlenerek, normal kullanıma açıldı.

B.Almanya'nın ilk büyük ölçekli zenginleştirme tesisinin temeli Gronau'da atıldı.

 

1983

Ocak – ABD’de Nükleer Atık Yasası imzalanarak, yüksek seviyeli atık nihai depolama alanının geliştirilmesine başlandı.

Mart 23 – ABD Başkanı Ronald Reagan ABD’nin füze savunma sistemi programının yapılabilirliği konusunda üzerine yoğun araştırma ve geliştirme çalışmaları gerçekleştireceklerini açıkladı.  Stratejik Savunma İnisiyatifi olarak da bilinen ve Sovyetler Birliği tarafından yollanacak füzelerin uydularla tespit edilip, uzaydan imha edilmesini amaçlayan bu çalışmalara daha sonra “Yıldız Savaşları” adı takılmıştır.

Haziran 17 – Amerikan Hava Kuvvetleri Peacekeeper füzelerinin ilk deneme uçuşlarını test etti. Bu 4 kademeli kıtalararası balistik füze, farklı hedeflere yönlendirilebilen 10 bağımsız savaş başlığı taşıyıcısına sahipti.

Temmuz 24 - Japonya'da Elektrik Üretim Şirketleri Federasyonu; zenginleştirme tesisi ve yeniden işleme tesisi gibi yakıt çevrimi tesisleri kurulmasını  talep etti.

Temmuz 27 – Fransız Savunma Bakanı, Alman Der Spiegel dergisine verdiği demeçte, Fransa’nın nötron bombasını başarıyla denediğini ve Başbakan emreder emretmez, üretime başlayabileceklerini açıkladı.

Eylül 1 – Kore Hava Yollarına ait bir yolcu uçağı, iki Sovyet Su-15 savaş uçağı tarafından vurularak düşürüldü.

Kasım 14 – NATO, İngiltere'ye yerden fırlatılan Amerikan nükleer Cruise füzelerini yerleştirmeye başladı.

Kasım – ABD’de savunma amaçlı çalışmalardan ortaya çıkan atıkların camlaştırılması için öngörülen tesisin (DWPF) inşasına Güney Carolina eyaletinde bulunan Savannah River sahasında başlandı.

Kasım 23 – Cenevre, İsviçre’deki nükleer silahların kontrolü görüşmelerinin sonra ermesinin ardından, Persing II nükleer füzelerin Almanya’ya yerleştirilmesine başlandı.

 

1984

Mart 21 – Amerikan USS Kitty Hawk uçak gemisi, Sovyet saldırı denizaltısı ile çarpıştı. Sovyet denizaltısı nükleer silah taşıyan torpillere sahipken, uçak gemisi de birkaç düzine nükleer silah taşımaktaydı.

Mart 24 – Irak savaş uçakları, İran’ın Bushehr nükleer santral tesisi inşaatını bombaladı.

Haziran 10 – ABD, Yıldız Savaşları olarak anılan projenin bir parçası olarak, kıtalararası balistik füzenin dünyanın 160 km üzerinde bir savunma füzesi tarafından kesilmesini içeren bir deneme gerçekleştirildi.

Temmuz 17 - ABD ve SSCB 1963 yılında aralarında kurdukları “sıcak hattı” geliştirme ve genişletme kararı aldı.  

 

1985

Şubat 7 – Arjantin Cumhurbaşkanı Rauf Alfonsin ve Brezilya Cumhurbaşkanı Tancredo Neves, nükleer tesislerini karşılıklı denetime açma konusunda prensip antlaşmasına vardı.

Şubat 12 – Irak savaş uçakları, iran’ın inşa halinde olan Bushehr nükleer santral tesisini bir kez daha bombaladı.

Mart 4  - Irak savaş uçakları İran’ın Bushehr nükleer santral tesisini üçüncü kez bombaladı.

Temmuz 10 – Greenpeace’in Gökkuşağı adlı gemisi, Fransa’nın nükleer silah denemeleri yaptığı Nurorua Adaların protesto için gitmekte iken, patlayan 2 bomba ile harap hale geldi ve bir Greenpeace fotoğrafçısı hayatını kaybetti. Bombaların Fransız gizli servisi tarafından yerleştirildiği iddia edildi.

Güney Pasifik Nükleer Serbest Bölgesi Antlaşması – Güney Pasifik’te bulunan ülkeler arasında çok-taraflı antlaşma imzalandı.

Ağustos 6 – Sovyetler Birliği Hiroshima’ya ABD tarafından bomba atılmasının 40. yıldönümünde nükleer testlere ara verdiğini açıkladı ve ABD’ye de nükleer testlere ara verme çağrısı yaptı. ABD testlere devam etti.

 

1986

Ocak 4 – ABD’nin Oregon Eyaletinde Gore’da bulunan Kerr-McGee yakıt imalat tesisinde bir uranyum-hekzaflorür varili uygunsuz bir şekilde ısıtılınca, 1 çalışan hayatını kaybetti be 100’e yakın çalışan da hastanelik oldu.

Nisan 16 – Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi oluşturuldu.

Nisan 26 – Sovyetler Birliğindeki Çernobil nükleer reaktöründe büyük bir kaza meydana geldi. Büyük miktarda ışınetkin (radyoaktif) madde atmosfere yayıldı.

Eylül 26 – Nükleer Kazaların Erken Bildirimi Konvansiyonu kabul edildi. Bu Konvansiyon 27 Ekim’de yürürlüğe girdi.

Ekim 3 – Sovyet Yankee sınıfı nükleer denizaltısı K219’da, Bermuda’nın yaklaşık 650 km doğusunda yangın çıktı.  Denizaltı görevlilerinin kahramanca mücadelesi sonucunda, reaktör kalbinin erimesi engellendi. Eğer erime gerçekleşseydi, ABD’nin Pasifik'teki doğu kıyısı ve kanada sahilleri kirlenecekti. Bu denizaltı yangından 3 gün sonra battı. 

Kasım 28 – 131. Amerikan B-52 bombardıman uçağı hizmete alındı. Böylece SALT II Antlaşmasında stratejik bombardıman uçakları için 130 olarak belirlenen sınır aşılmış oldu.

Aralık – İlk 10 Amerikan Kıtalararası Balistik Füzesi 'Peacekeeper'  (MX ICBM) işletmeye alındı.

 

1987

Şubat 26 – Sovyetler Birliği, 18 ay önce durdurdukları nükleer testlere devam kararı aldı. Fakat ABD’nin de aynısını yapması halinde, denemeleri durdurmaya devam edebileceklerini açıkladı.

Kasım 17 – Irak savaş uçakları İran’ın Bushehr nükleer santral tesislerini dördüncü kez bombaladı.

Kasım 18 – Irak savaş uçakları İran’ın Bushehr nükleer santral tesislerini beşinci kez bombaladı.

Kasım - İtalya'da yapılan referandum sonucunda nükleer sektörün bütün faaliyetlerini durdurma kararı alındı.

Aralık 8 – ABD Başkanı Reagan ve Genel Sekreter Gorbachev Orta-Menzilli Nükleer Silahlar (INF) Antlaşmasını imzaladı. Bu antlaşma karadan fırlatılan ve menzili 500–5500 km arasında olan bütün füzelerin kaldırılmasını içeriyordu. Bu antlaşma 1 Haziran 1988 tarihinde yürürlüğe girdi.

ABD’de Nükleer Atık Yasasına yapılan ekleme ile Yucca Dağı sahası, ülkenin ilk jeolojik yüksek seviyeli ve kullanılmış yakıt atık jeolojik saklama alanı adayı saha olarak ilan etti.

 

1988

Nisan 14 – Danimarka, Barış zamanında, nükleer silahlar taşıyan donanma gemilerinin topraklarına girmesini yasakladı.

Mayıs 31 - ABD ve SSCB, fırlatılan füzelerin karşılıklı olarak bildirilmesine yönelik antlaşmayı imzaladı.

Temmuz 3 – Amerikan U.S.S. Vincennes, yanlışlıkla İran yolcu uçağını İran körfezinde düşürdü. 290 yolcu ve mürettebat hayatını kaybetti. ABD bu olaydan sonra İran’dan özür dilemedi ve ayrıca hiçbir görevliyi cezalandırmadı.

Eylül 3 – Brezilya anayasasını “topraklarında sadece barışçıl amaçlarla gerçekleştirilecek ve Kongre tarafından onaylanacak nükleer faaliyetlere izin verilecektir” ibaresini içerecek şekilde değiştirdi.

Eylül 21 – Nükleer hasarlara karşı üçüncü şahıslara karşı sorumluluğu ve nükleer enerji kaynaklı üçüncü şahıslara karşı üçüncü taraf sorumluluğu konvansiyonlarını bir araya getiren Viyana ve Paris Konvansiyonları Birleşik Protokolü kabul edildi.

Ekim 14 - Japonya'da Rokkashomura uranyum zenginleştirme tesisinin inşasına başlandı.

Aralık 31 – Pakistan Başbakanı Benazir Butto ve Hindistan Başbakanı Rajiv Gandhi, birbirlerinin nükleer tesislerine saldırmayacaklarına dair bir antlaşma imzaladı.

 

1989

İlk Trident SLBM Balistik Füzelerini hizmete alındı.

Nisan 7 – Sovyet nükleer denizaltısı Komsomolets, Norveç’in yaklaşık 500 km uzağında batı. Denizaltıdaki 42 görevli hayatını kaybetti.

Eylül – Güney Afrika Cumhurbaşkanı F.W.de Klerk, ülkenin uluslararası camia ile izolasyonun kaldırılması, ırk ayrımı esasına dayanan politik sistemin değiştirilmesi ve nükleer silah programının durdurulması yönündeki kararını açıkladı.

Ekim 19 - Son Sovyet yeraltı nükleer denemesi Kazakistan'daki Semipalatinsk test alanında gerçekleştirildi.

Kasım 9 – Berlin duvarı yıkıldı. Doğu Almanya sınırlarını Batı Almanlara açtı ve böylece Soğuk Savaş sona erdi.

ABD’de Colorado’daki Rocky Flats nükleer silah imalat tesisi ve Ohio’daki Fernald malzeme üretim tesisi işletmeyi durdurdu.