NÜKLEER ENDÜSTRİ KURULUŞLARI İÇİN ETİK YASASI OLUŞTURULMASI

ÖNSÖZ

UAEA Nükleer Güç Santralı Personeli Eğitim ve Kalifikasyon Teknik Çalışma Grubu (IAEA Technical Working Group on Training and Qualification of Nuclear Power Plant Personnel (TWG-T&Q)), nükleer tesis işleten kuruluşların her seviyesinde çalışan personelin etik ve profesyonelliği üzerinde durarak Ajansın bu kuruluşların performansının geliştirilmesine yönelik bir yayın yapmasını tavsiye etmiştir. Bu teknik rapor söz konusu tavsiye üzerine hazırlanmıştır. TWG-T&Q tavsiyesini, kuruluşun etik yasasının yönetim kurulundan çalışanlara kadar kuruluşun her seviyesindeki bireylerin davranışları için geçerli olduğu anlayışını esas alarak yapmıştır. TWG-T&Q sürdürülebilir bir nükleer endüstri için nükleer teknolojiye ilişkin teknik yeterliliğin nükleer endüstri kuruluşunun yüksek standartlardaki performansının garanti altına alınmasında yeterli olmadığını da kabul etmektedir. Bireylerin ve kuruluşa ait birimlerin etiği ve değerleri eşit derecede önemlidir.

Tecrübeler, başarıya ulaşmak için bu tip girişimlerin kaynağının ve sürekli destek sağlayacak merciin, kuruluşun üst yönetimi olması gerektiğini ortaya koyduğundan söz konusu teknik rapor nükleer endüstri kuruluşlarının üst yönetimine yönelik olarak hazırlanmıştır.

Yayın, 2006-2007 yıllarında Nükleer Güç Santralı Personelinin Performansında Mükemmelliği Yakalamak adlı UAEA projesinde oluşturulmuştur. Projenin başlıca amaçları:

Personel performansını geliştirmek ve yüksek standartları sağlamak amacıyla Ajans tarafından bir araya getirilen, geliştirilen ve paylaşılan kanıtlanmış uygulamalardan yararlanarak üye ülkelerin kabiliyetini arttırmak,
Olumlu tutum ve profesyonelliğe, doğru performans yönetimine, eğitim, kalite yönetimine ve etkin bilgi yönetim teknolojilerine sistematik bir yaklaşımla bağlı kalmanın kuruluşun amaçlarını zorlu bir iş ortamında başarıyla gerçekleştirmesine katkısını göstermektir.

Yayından sorumlu UAEA yöneticisi Nükleer Güç Dairesinden T. Mazour’dur.

1. GİRİŞ

1.1. Yayının amacı

Etik yasası, bir kuruluşta çalışanların etik davranışlarını ve aynı zamanda söz konusu kuruluş ile paydaşları arasındaki etkileşimleri yöneten ve bu davranışlara kılavuzluk eden bir standarttır.

Bu teknik raporun amacı:

iyi işleyen bir etik yasasının nükleer endüstri kuruluşları için yararlarını açıklamak,
nükleer endüstri kuruluşlarının etik yasalarının kapsaması düşünülen alanları önermek ve
etik yasalarının nasıl oluşturulacağını, yürütüleceğini ve sürdürüleceğini açıklamaktır.

Rapor, herhangi bir kuruluş için etik yasasının oluşturulmasının yararlarını açıklamakta ve bu yararların nükleer endüstriye has güvenlik ve silahlanma riskleri nedeniyle nükleer endüstri kolu için daha da önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Tecrübeler, başarıya ulaşmak için bu tip girişimlerin kaynağının ve sürekli destek sağlayacak merciin, kuruluşun üst yönetimi olması gerektiğini ortaya koyduğundan söz konusu teknik rapor nükleer endüstri kuruluşlarının üst yönetimine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bir kuruluşun etik yasası, yönetim kurulu odasından herhangi bir iş yerine kadar kuruluşun her seviyesindeki çalışanı için geçerli olmalıdır.

Bu yayın özellikle etik yasası oluşturmayı düşünen nükleer endüstri kuruluşları için yararlı olacaktır. Yayın, aynı zamanda bir etik yasasına sahip olan kuruluşlar için de uygulamalarını kıyaslamak için yararlı olacak bir kaynaktır. Yayının ilgi kurmaya çalıştığı diğer nükleer endüstri kuruluşları; teknik destek ve araştırma kuruluşları, nükleer teknoloji ekipman ve sistem tedarikçileriyle nükleer düzenleme kurumları ve kamu kuruluşlarıdır. Bütün bunlara ek olarak; nükleer güç programı başlatmayı planlayan üye ülkelere yararlı olması amaçlanmaktadır.

1.2. İş Etiğinin Artan Önemi

İş dünyasında yasal düzenlemelerden başka işleyişe yönelik referans niteliğinde genel olarak kabul görmüş yasa veya standartlar bulunmamaktadır. Bu nedenle her kuruluş kendine ait işlerin yürüyüşüyle ilgili kendi değerlerini formülize etmek ve tanımlamak durumundadır. Etik yasası böyle bir standart görevini görebilir.

Resmi iş etiği programları nispeten yeni programlardır. 20 ile 30 yıldan beri bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda şirketin bu tip programlara sahip olmasına rağmen, iş etiği programlarının çoğunluğu birkaç yıldan daha eski değildir. Geçtiğimiz on yıl içinde etik yasasına ve iş etiğine sahip büyük ve uluslararası kuruluşların sayısında dikkate değer bir artış olmuştur. Etik yasasına veya politikasına sahip olmak pek çok üye ülkede ve özellikle çok uluslu şirkette iyi yönetilen bir şirketin kalite bandrolü olarak değerlendirilmektedir.

Etik yasasına sahip olmanın bazı önemli nedenleri bulunmaktadır:

İyi bir şirket yönetiminin önemli bir unsuru olarak görülmektedir.
Günlük iş hayatında ortaya çıkan zor durumlarla çalışanların nasıl başa çıkacağına kılavuzluk etmektedir.
Müşterilerin, yatırımcıların, tedarikçilerin ve hatta rakip şirketlerin, kuruluşun dürüstlüğüne ilişkin şüphe ve endişelerini gidererek güvenini tazeleyebilmektedir.
Çalışanlar güvenebilecekleri ve işleriyle gurur duyacakları kuruluşlarda çalışmak isterler.

Bazıları etik iş yapmanın ekonomik olarak herhangi bir yarar sağlamayacağını iddia etmektedir. Bununla beraber, pek çok üst düzey yönetici etik ile mali portre arasında doğrudan bir ilişki olduğunu savunmaktadır. Bu düşünceye sahip kişiler buna dayanak olarak etik olmayan veya etik olarak değerlendirilmeyen davranışların kuruluşlar için çok ciddi mali sonuçları olan hatta bazı olağanüstü durumlarda kuruluşu iflasa bile götürebilen örnekleri göstermektedir. Kuruluşlarda verilen pek çok karar birbiriyle rekabet eden çeşitli değer ve paydaşlarla verilmektedir. İş etiği, birbiriyle rekabet eden bu önceliklerin kuruluşun değerlerine uygun bir biçimde başvuracağı süreci işaret etmektedir.

İngiltere’de 2003 yılında yayımlanan bir araştırma beş yıl veya daha uzun süreden beri etik yasası uygulanan büyük İngiliz şirketlerinin etik yasasına sahip olmayan benzer şirketlere göre mali açıdan daha iyi bir performans sergilediğini göstermiştir. Çalışma, “etik yasasının olmasının iyi yönetilen bir şirketin kalite bandrolü olduğu” sonucuna varmıştır. Benzer sonuçları içeren yayınlar ABD’de de yayımlanmıştır. Etik yasalarının önemini gösteren diğer bir mali gösterge de artan sosyal sorumluluk yatırımlarıdır. Sosyal sorumluluk yatırımları pazarının hızlı bir biçimde gelişmesi, icra ve yönetim kurullarını etkin politikalar sergilemeye ve iş faaliyet alanlarıyla ilgili sosyal ve etik sorunların çözümüne ilişkin uygulamaları hayata geçirme konusunda cesaretlendirmiştir. 1970 ve 1980’li yıllarda nükleer güç endüstrisi sosyal sorumluluk yatırımları bakımından son derece olumsuz bir imaja sahipti. Bununla birlikte fosil yakıtlı kaynaklardan enerji üretilmesinin küresel ısınma ve diğer çevresel etkilerine ilişkin artan endişelerle beraber sosyal sorumluluk yatırımları perspektifinden bakıldığında nükleer gücün yararlarını göstererek kendisini kanıtlayabileceği bir fırsat ortaya çıkmıştır.

Şirket liderlerinin kamuoyu güveni sürekli olarak düşük seviyede seyretmektedir. Yakın zamanda kamuoyunun yakından bildiği belli başlı uluslararası şirketlerin yasadışı suiistimalleri şirket liderlerine zaten az olan halk güvenini daha da azaltmaktan başka bir işe yaramamıştır. Bu gibi olaylar şirketin ve ortaklarının iş yapma biçiminin denetlenmesi konusunda şirketlerin yönetim kurulları üzerindeki baskının artmasına yol açmıştır. Çalışanları ister rüşvete karışmış üst düzey yöneticileri olsun isterse hassas bilgi ve teknoloji alanındaki bilgilerini doğru biçimde kullanmayan personeli olsun, yönetim kurulu üyeleri etik olmayan ve yasadışı faaliyetlerine ilişkin olası yükümlülüklerinin giderek daha fazla farkına varmaktadır.

Pek çok icra kurulu başkanı etiğin öneminden bahsettiğinde genellikle paradan daha soyut olan bir konuya değinmektedir. Başkanların bazılarının görüşüne göre etik şirketlerinin itibarıdır. Şirketlerine etik yasasına uyma taahhüdünü getiren başkanlar bunu şirketin varlığını uzun vadede devam ettirmesi ve organizasyon yapısının sağlıklı bir biçimde gelişimini sağlamak için yapmaktadırlar. Onlara göre etkin bir biçimde uygulanan bir etik yasasına sahip olmak saygın bir yönetim için gerekli asgari koşuldur. Böyle bir programı olmayan bir şirket tehditlere açıktır ki bu da o şirketin iş etiğini ciddiye almadığı veya bunu ihmal ettiği algısına yol açabilir. Kendi endüstri kolunda, kendi faaliyet alanında ve ülkesinde lider olmayı amaçlayan şirketler etik yasasını uygulamada ve bu yasanın devamlılığını sağlamada öncü kuruluşlardır.

1.3. Yüksek Etik Standartlar Nükleer Endüstride Özellikle Önemlidir

Nükleer gücün iyi çevresel özellikleri sürdürülebilirlik açısından alternatif enerji kaynakları ile karşılaştırıldığında toplum için önemlidir. Nükleer güç, doğal kaynakların ölçülü bir biçimde kullanılmasına ve iklim değişikliklerinin etkisinin azaltılmasına katkıda bulunabilir. Bununla beraber nükleer endüstriye sahip kuruluşlar, nükleer tesislerin ciddi güvenlik zorunluluklarının, silahlanma tehlikesinin, nükleer teknolojinin karmaşıklığının ve toplumun beslediği güveni zedelenmemesinin öneminin de farkındadır. Bu nedenle nükleer endüstriye sahip bir kuruluşun iş yapabilmesinin tek yolu her açıdan yüksek etik standartlara sahip olmasından geçer. Nükleer tesislerin ömrü 60 yıl veya üzerinde olabilmektedir. Kullanılmış yakıt ve radyoaktif atık yönetimi göz önüne alındığında değerlendirilmesi gereken süre daha da uzun olmaktadır. Bu sürenin uzunluğu nükleer endüstri kuruluşlarının uzun vadeli sürdürülebilirliğini toplum için özellikle önemli kılmaktadır.

Şekil 1, bir nükleer endüstri kuruluşunun kültürünün ve etiğinin yönetim sistem süreçlerinin temel dayanağını oluşturduğunu göstermektedir. Dünyanın nükleer endüstri kültürü, bazı faaliyetleri başkalarına devretmiş olsa bile tesislerin güvenlik ve emniyetinden her zaman için işletmeci kuruluşun sorumlu olduğu üzerine kuruludur. Bu nedenle çalışanların, alt yüklenicilerin ve halk sağlığı ve güvenliğinin korunmasının yanında çevrenin korunması nükleer endüstri kuruluşları için temel prensip olmalıdır. Şekil 1 aynı zamanda kuruluşun yönetimi, kültür ve etiği ile yönetim sistemleri arasındaki ilişkiyi de tasvir etmektedir. Üst düzey yönetici ve liderler söylemleriyle ancak bundan daha da önemlisi davranışları ve kuruluşun performansını izlemeleriyle söz konusu kuruluşun kültürü ve etiğini etkilemektedir.

Şekil 1. Yönetim Sisteminin Temeli olarak Kültür ve Etik.

Nükleer tesis işleten kuruluşlar için özellikle önemli olan davranış örnekleri aşağıda verilmektedir:

Karar verme mekanizmasına tedbirli ve risk bazlı bir yaklaşımın benimsenmesi,
Güvenliğin ticari kazançtan önce gelmesi,
Kendisinin ve başkalarının güvenliği için kişisel sorumluluğun alınması,
Güvenlik ve çevresel faktörlerin iş uygulamalarıyla bütünleştirilmesi,
Yönetim kurulu seviyesinde alınan kararların güvenlik ve çevre riskleriyle uygun bir biçimde değerlendirilmesinin sağlanması için yönetim kurulu ile işletmedeki müdürler ve yöneticiler arasında etkin iletişim mekanizmaların kurulması,
Düzenleyici kuruluşlarla, çalışanlarla ve diğer tüm paydaşlarla açıkça ve dürüstçe iletişim kurulması,
Güvenli olmayan veya etik olmayan uygulamaların, olayların, felaketlere ramak kalan durumların tam olarak raporlandığı ve bu bilgilerin kuruluşu sürekli geliştirecek biçimde kullanıldığı “suçlama yapmayan” bir raporlama kültürünün oluşturulması,
Ticari gizliliğe saygı duymak kaydıyla, kıyaslama çalışmaları ve başka kuruluşların tecrübelerinin etkin bir biçimde kullanımını sağlayarak diğer işletmeci kuruluşlarla tecrübelerin açık bir biçimde paylaşılması,
Enerji arzı kararlarıyla ilgili bölgesel, ulusal ve küresel tartışmalara ve politika üreten süreçlere objektif ve dürüst katılımın sağlanması,
Rüşvet ve yolsuzluğun herhangi bir düzeyde veya kuruluşun herhangi bir faaliyet alanında hoş görülmemesi,
Nükleer faaliyetlere ilişkin malzeme, teknoloji ve bilginin yasadışı yollarla satılmaması, dağıtılmaması veya kötüye kullanılmaması,
Bölgede yaşayanların sağlık ve güvenliğinin yanında çevresel güvenliği sağlamaya yönelik tedbirlere ilişkin tavsiyelerde bulunarak bölgesinde iyi bir komşu ve yerel halka destek olmak.

Yukarıda sözü edilen tüm bu davranışlar kuruluşun değerlerine ve etiğe dayanmalıdır.

2. ve 3. bölümler; etik yasasını uygulamada başarılı olmuş kuruluşların aldığı derslerle oluşturulan nükleer endüstri kuruluşları için yasa oluşturulması ve uygulanmasına yönelik bir yaklaşım önermektedir.

2. ETİK YASASININ OLUŞTURULMASI

Her kuruluş öz değerlerine dayanan kendine has bir etik yasası geliştirmelidir. Nükleer endüstri kuruluşlarındaki etik yasası bunlara ek olarak radyasyon, güvenlik, çevre ve nükleer silahsızlanma gibi nükleer bilimlere ve nükleer teknolojiye özgü konuları da içermelidir.

Etik yasası bulunmayan nükleer endüstri kuruluşları için böyle bir yasanın oluşturulmasına yönelik kendini kanıtlamış yollar mevcuttur. Bu alanda alınan dersler sekiz adımda özetlenmektedir:

(1) Bu çabayı savunacak bir destekçi bulunması
Etik yasasının oluşturulması gayretlerinin başarıya ulaşabilmesi için iş etiğinin tanıtılması ve yürütülmesini çalışmalarını yönetmeye hazır, kuruluşun üst düzeyinden bir yönetim kurulu üyesi, icra kurulu başkanı veya üst düzey bir yönetici desteği son derece önemlidir.

(2) Yönetim Kurulu ve Başkanından Olur Alınması

Şirketin değerleri ve etik değerler bir yönetim sorunudur. Kurul, sadece böyle bir politikaya sahip olmakla değil aynı zamanda bu yasanın nasıl yürüdüğüne dair düzenli rapor alınmasında da kararlı ve arzulu olmalıdır. Kurul ve başkanı, bu değerlerin kendileri ve yönettikleri herkes için geçerli olduğunun bilindiğinin net bir biçimde anlaşılması gerektiğini ortaya koymalıdır. Pek çok nükleer endüstri kuruluşunun yönetim kurulu, kuruluşlarının birincil amaçlarını ve geleceğe yönelik planlarını gösteren vizyon ve misyon bildirilerini açıklamıştır. Bazı kuruluşlar paydaşları için vizyonlarına adalet, dürüstlük ve hizmet politikalarını dahil etmişlerdir. Yönetim kurulu ve şirket yöneticileri etik yasası vasıtasıyla şirket değerleri ve etiğine yönelik taahhütlerini açık bir biçimde sergileyebilir.

(3) Kuruluşun etik politikasının oluşturulması, yürütülmesi ve sürdürülmesine ilişkin her seviyedeki sorumluluk ve rollerin tanımlanması

Bu belirleme sadece etik yasasının destekçisini değil yasayı yorumlayanlar ve tebliğ edenler de dahil olmak üzere diğer tüm ilgili sorumluları, yönetim kuruluna rapor sunan ve denetleme yapan yöneticilerden çalışan seviyesindeki personelin beklentilerine kadar, her şeyi kapsamalıdır.

(4) “Nerede olmak istiyoruz?” çerçevesinin çizilmesi

Şirketin farklı paydaşlarını etkileyen sorunlara yönelik bir çerçeve kullanın. Bunlar arasında en bilinenleri: hissedarlar, çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler, bölgesel ve ulusal topluluklardır. Ek-A nükleer endüstri kuruluşları etik yasasının sahip olması tavsiye edilen asgari içeriğini vermektedir. Söz konusu asgari içerik seçilen nükleer endüstri müdürlerinin yapmış olduğu katkılar ışığında bir dizi nükleer endüstri kuruluşunun etik yasaları incelenip baz alınarak UAEA tarafından oluşturulmuştur. Ek-B bazı nükleer endüstri kuruluşlarının etik yasalarına ulaşılabilecek bağlantıları, Ek-C ise iş etiği siteleriyle ilgili bağlantıları vermektedir.

(5) 4. Adımdaki çerçevenin kullanımıyla şu an nerede bulunulduğunun, çalışanlar ve diğer paydaşlar için hangi etik sorunların önemli olduğunun belirlenmesi

Sadece standart veya başka bir kuruluşa ait bir yasanın olduğu gibi alınması tavsiye edilmemektedir. Çalışanların ve diğer paydaşların hangi alanları önemli olarak değerlendirdiğinin ve hangi alanlarda rehberliğe ihtiyaç duyduğunun ortaya çıkarılması önemlidir. Ek-D böyle bir değerlendirmenin nasıl yapılacağına ilişkin bilgi vermektedir. Ek-D nükleer endüstri kuruluşlarından beklenen kendi kendini değerlendirme kültürünü yansıtmaktadır.

(6) Yukarıdaki beş adımla taslak bir yasanın oluşturulması

Mevcut politikalar, örneğin hediye alıp verilmesi veya şirket yazılımlarının kişisel amaçlarla kullanımları gözden geçirilmeli ve bu politikalar uygun bir biçimde birleştirilmelidir. Nükleer endüstride “doğru biçimde yapma”nın ne olduğuna dair rehberlik sağlanmalıdır.

(7) Yasanın gözden geçirilmesi ve geçerliliğinin denetlenmesi

Yapılacak gözden geçirme ve geçerliliğinin denetlenmesi farklı işyerindeki ve seviyedeki bir grup çalışan ve aynı zamanda seçilen diğer paydaşlar tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu adımda objektifliğin sağlanmasını kolaylaştırmak için dışarıdan bir kuruluşun sürece dahil edilmesi yararlı olabilir.

(8) Yasalaştırma ve yasanın tanınmasını sağlama

Yasa yayımlayıp tüm çalışanlara gönderilir. Kuruluşun bir etik yasası olduğu ve bu yasanın uygulama programının tüm şirketi kapsadığı kamuoyuna ilan edilir. Yasa web sitesine konur, diğer ortak ve paydaşlara gönderilir. Eğitim ve farkındalık programlarının oluşturulur ve yürütülür. Yasa ile birlikte bir uygulama programı veya en azından plana ilişkin genel bir açıklama dağıtılmalıdır. Bu uygulama planı yasanın oluşturulma çalışmalarına paralel bir biçimde yürütülmelidir. 3. Bölüm uygulama yasasına ilişkin kılavuzluk sağlamaktadır.

3. ETİK YASASININ UYGULANMASI

Etik yasasının 2. bölümde anlatılan adımların kullanımıyla oluşturulması, başarı için gerek fakat yeter koşul değildir. Bu yasayı nükleer endüstri kuruluşunun iş yapma biçiminin yaşayan bir parçası haline getirmek için, eşit yapılanmış ve dikkatlice hazırlanmış bir uygulama planı gereklidir.

3.1. Uygulama planı

(1) Olur

Yasayı şirketin değerleriyle bir araya getiren, başkan, icra kurulu başkanı veya diğer bir yönetici tarafından onaylanmış, bir genelgenin çıkarılmasının sağlanması.

(2) Bütünleme

Yayınlandığı tarihte yasanın şirketin süreçleriyle bütünleştirme stratejisinin duyurulmasıdır. Yasa yayınlanmadan önce tüm yürütme hukuku değişikliklerinin yapılmasını beklememek daha iyi olabilir aksi takdirde momentum kaybedilebilir. Yürütme hukuku için gerekli olan değişikliklerin yer aldığı bir zaman çizelgesi yayınlanmalıdır. Yasanın kuruluşun farklı düzey ve alanlarında etkin bir biçimde yürütülmesini sağlamak için bütün bu düzey ve alanlarında kullanılan terminolojiye yerleştirilmesi gerekmektedir. Herhangi bir açıklama ve yorum yapmaksızın tüm çalışanlara dağıtılması yeterli değildir. Bazı nükleer endüstri kuruluşları vaka incelemelerinin veya konuyla ilgili örneklerin grup tartışmalarının yasanın etkinleştirilmesinin yanı sıra çalışanların iş arkadaşları ve yöneticileri ile çeşitli soruları tartışma fırsatını sağladığını belirlemişlerdir (bu amaca hizmet edebilecek bazı örnekler için bakınız; Ek-E: nükleer endüstri kuruluşlarında etik ikilem örnekleri).

(3) Dağıtım

Yasanın geliştirilmesinde bir iç dağıtım aşaması bulunmaktadır. Gözden geçirme ve geliştirilmesinden sonraki bu adımda çevrimin sürekliliği amaçlanmaktadır. Yasanın nasıl dağıtılacağı; çalışanlar, düzenleyici kuruluşlar, müşteriler, tedarikçiler ve ilgili diğer paydaşlarla sürekli iletişimin nasıl sağlanacağına karar verilmelidir.

(4) Kişisel Tepki

Tüm personele yasa içeriğine ilişkin kişisel tepki verme imkanı tanınmalıdır. Çalışanlar yasanın olası ihlali ile karşılaştıklarında veya etik bir seçimi gerektiren davranışta şüpheye düştüklerinde nasıl tepki vereceklerini ve yasa tarafından açıkça belirtilmeyen sorunları nasıl ortaya koyacaklarını bilmelidir. Kuruluşun kültürüne bağlı olarak çalışanlardan ve/veya yükleniciden yasaya ilişkin bilgi aldıklarına ve uymayı taahhüt ettiklerine dair yazılı bir imza veya teyit istenebilir.

(5) Sözleşmeler

Tüm iş sözleşmelerinde etik yasasını referans göstererek ve yasayı disiplin süreçlerine dahil ederek yasaya uyma zorunluluğu getirilmelidir. Yasaya tedarikçilerin, ortakların ve alt yüklenicilerin de uymasını sağlayacak şartlar getirilmelidir.

(6) Düzenli Gözden Geçirme

Kuruluş içerisindeki diğer süreçlere uygun olarak yasanın düzenli bir biçimde gözden geçirilmesi ve güncelleştirmesinin sağlanmasıdır.

(7) Teşvik/Yasaya Uyma

Yasanın hem olumlu yönlerini de hem de icra ve yaptırımlarını teşvik etmede kullanılan yöntemler için ciddi bir düşünce gücü ve planlama gerekmektedir. Akabinde ise bu bilginin çalışanlara ulaştırılmasında etkin yöntemlerin uygulanması gerekmektedir. Etik yasasının gerçekten işlemesi için teşvik ve yasaya uyulması konularında üst düzey yöneticilere önemli görevler düşmektedir. Aşağıda, bazı nükleer endüstri kuruluşlarınca etkin olarak nitelendirilen ve etik yasalarının uygulanmasında kullanılan teşvik yöntemlerine yer verilmektedir. Bu yöntemler kabul edildikleri takdirde güvenlik konularını raporlayan diğer yönetim sistemleri ile bütünleştirilmelidir. Eğer bu yöntemler kabul edilecekse, söz konusu yöntemlerin etkinliklerini garanti altına almak için bunların kurumsal kültür bağlamında ele alınması gerekmektedir:

Kuruluş içerisinde etik sorunların gözden geçirildiği ve tartışıldığı bir odak noktası teşkil eden bir etik komisyon.
Çalışanların kimliklerini açıklamak zorunda olmayacakları şekilde etik sorunları ve ikilemleri tartışabileceği bir etik ombudsman.
Çalışanların ve (belki de) diğer paydaşların kimliklerinin açıklamadan hem etik yasanın ihlal edildiğini bildirebileceği hem de yasanın yorumlanmasına ilişkin tavsiye alabileceği etik çağrı merkezi.
Yasanın uyulup uyulmadığının bağımsız bir değerlendirmesini yapılması veya etik çağrı merkezi gibi bazı işler için bağımsız bir kuruluşla sözleşme yapılması.
İtirafçı (bir sorunu veya ihlali sorunları çözme güç ve yetkisine sahip yetkililere bildiren bir çalışan veya eski çalışan) şartı
Yasanın uygulama politikalarını oluşturmak ve kamuoyuna duyurmak, adil ve değişmez uygulamasının yapıldığının sergilenmesi.

Yukarıda verilen bu yöntemlerin amacı etik yasasının kağıt üzerinde yazan kelimelerden daha fazlası olduğu, kurumun özellikle de üst yönetimin değerlerini ve etiğini temsil ettiği anlayışını ve çalışanların (aynı zamanda etkilenen paydaşların) buna inancını tesis etmektir.

Etik yasasının değerini özellikle arttırması beklenen alanlardan biri itirafçı şartına ilişkin gereksinimdir. Eğer bir çalışan etik bir kaygısını üstüne bildirmiş ve herhangi bir eylemde bulunulmamışsa veya üstün kendisi etik kaygının kaynağı ise, bu kaygıları kurum içindeki (hatta kurum dışında) diğer kişilere bildirecek çalışanlara nasıl bir koruma sağlanacağı belirlenmelidir.

(8) Liderlik ve Eğitim

Yasa tarafından ortaya konan konulara ilişkin pratik ve ilgili örnekler kuruluşun her seviyesindeki personele hem başlangıçtaki hem de rutin olarak verilen eğitim programlarına dahil edilmelidir. Gerek yasanın uygulanmasını zorlaştırıcı nitellikte tasarlanmış örneklerde katılımcı olarak gerekse kendilerine rapor verecek olan personelin ve diğer personelin eğitimlerinde yasanın anlaşılmasını kolaylaştırıcı bir unsur olarak, yönetim kurulu üyeleri ve üst yönetim seviyesinde eğitimlere katılım sağlanmalıdır. Eğitimler üst yönetime, yöneticilere ve diğer çalışanlara nükleer endüstri kuruluşları için gereken standartları ve değerleri esas alan kabul edilen uygulamaları ve etik sorumlulukları aşılama üzerine odaklanmalıdır.

Tecrübeler çözümlerin çok kolay bulunamadığını göstermiştir bunun nedeni ise çözümlerin sadece etik olarak doğru olan eylemlerin kılavuzluğuna dayanılarak yapılamaması aynı zamanda karar vericilerin doğru karar vermekte zorlandığı gerçek deneyimlere de dayanmasıdır. Karar verme senaryoları gibi öğrenmeyi kolaylaştırıcı eğitim materyallerinin hazırlanması zordur (bu amaca hizmet edebilecek bazı örnekler için bakınız Ek-E: nükleer endüstri kuruluşlarında etik ikilem örnekleri) Karakterin şekillenmesi ve kuruluşun değerlerinin edinilmesi, belki de pek çok kurumda eksiliği çekilen bu tip bir kılavuzlukla birlikte zamanla oluşacaktır.

(9) Terminoloji ve Dil

Yasanın uygun bir dille kaleme alındığından emin olunmalıdır. Ayrıca yüklenici ve tedarikçilerin tabiiyetine bağlı olarak diğer dillere de çevrilmesi gerekebilir.

(10) İş Raporları

Yasanın çoğaltılarak şirket yayınlarına dahil edilmesi veya alıntı yapılmasıyla (örneğin web sitesi, yıllık rapor gibi) şirket hissedarların ve kamuoyunun kuruluşun etik konulara ilişkin duruşunu anlaması sağlanmalıdır.

3.2. Etik yasasının Sürekliliği

Nükleer endüstri kuruluşlarının etik yasalarının sürekliliğinin (uygulanmasının) en önemli şartlarından biri yöneticilerin bu prensiplerin uygulamalarını (yasaya uyarak ve yasa içeriğindeki tüm kural ve esasları benimsediklerini) günlük faaliyetlerinde göstermeleridir. Yöneticilerin yasaya uymamaları yasanın sürdürülebilirliğine verilebilecek en büyük zarardır. Yöneticilerin yasaya uymamaları bazı açılardan kuruluşun hiçbir yasaya sahip olmamasından bile daha kötüdür ve bu nedenle böyle bir durumdan kesinlikle kaçınılmalıdır.

Yönetim, uygun eğitim ve yetiştirme programlarıyla ve yasaya uyduğu ispatlanan personeli ödüllendirerek yasanın kabul görmesini ve uygulamasını teşvik etmelidir. Uygulamada aynı derecede öneme sahip bir diğer unsur da alınan etkin yöntemlerle kişilerin uygunsuz davranışlarından vazgeçirilmesidir.

Genel olarak nükleer endüstri kuruluşları etik yasası günlük faaliyetlerin bir parçası haline gediğinde gerçekleşmiş ve sürdürülmüş olur. Bu aynı zamanda üst yöneticilerin personel ve paydaşlarla şirket yayınları, yerel ağ ve web siteleri gibi rutin iletişim mekanizmalarını da kapsamaktadır.

Bir nükleer endüstri kuruluşu etik davranışa verdiği önemi etik uygulamalara ilişkin kriterleri kuruluşun performans hedefleri ile her alanında yapılan değerlendirmelerde kullandığı kriter ve hedeflere dahil ederek göstermelidir. Söz konusu etik davranış kriterlerinin ayrı ve tek başına uygulanması yerine mevcut değerlendirme yapısına dahil edilmesiyle en etkin şekilde uygulanmış olacaktır. Bir başka deyişle yasaya uyulması konusu diğer herhangi bir nükleer endüstri işi veya amacıyla aynı şekilde değerlendirilmelidir. Daha önce belirtildiği gibi etik davranış liderliğinin kuruluşun en üst düzeyinden kaynaklanması gerekmektedir. Bu nedenle, yasaya uyulmasına ilişkin değerlendirme sonuçlarının kuruluşun bu düzeyine bildirilmesi önemlidir. Yasanın iyileştirilmesine yönelik kararların kuruluşun en üstü tarafından alındığı ve yine aynı kaynak tarafından yönetildiğinin çalışanlar tarafından bilinmesi de ayrı bir öneme sahiptir.

UAEA yakın zamanda nükleer tesislerin işletilmesine ilişkin güvenlik, çevrenin korunması, üretim, mali ve diğer kritik konuların yönetimine toplam bir yaklaşım getiren güvenlik kılavuzunu gözden geçirerek yeniden düzenlemiştir (UAEA Güvenlik Kılavuzu GS-G-3.1, Tesisler ve Faaliyetler için Yönetim Sistemi Uygulamaları). Bu Kılavuzun 6. Bölümü, etik yasası uygulamalarında göz önüne alınması gereken değerlendirmelerin geliştirilmesinde ve yürütülmesinde kullanılabilecek ölçme, değerlendirme ve iyileştirmeye yönelik bilgi vermektedir.

Bölüm 3.1.’de belirtildiği gibi bazı nükleer endüstri kuruluşları etik yasaların sürdürülebilirliğini sağlamak için aşağıda verilen önlemleri almanın yararlı olacağını görmüşlerdir:

Kuruluş içerisinde etik sorunların gözden geçirildiği ve tartışıldığı bir odak noktası teşkil eden bir etik komisyon.
Çalışanların kimliklerini açıklamak zorunda olmayacakları şekilde etik sorunları ve ikilemleri tartışabileceği bir etik ombudsman.
Çalışanların ve (belki de) diğer paydaşların kimliklerinin açıklamadan hem etik yasanın ihlal edildiğini bildirebileceği hem de yasanın yorumlanmasına ilişkin tavsiye alabileceği etik çağrı merkezi.
Yasanın uyulup uyulmadığının bağımsız bir değerlendirmesini yapılması veya etik çağrı merkezi gibi bazı işler için bağımsız bir kuruluşla sözleşme yapılması.
İtirafçı (bir sorunu veya ihlali sorunları çözme güç ve yetkisine sahip yetkililere bildiren bir çalışan veya eski çalışan) şartı
Yasanın uygulama politikalarını oluşturmak ve kamuoyuna duyurmak, adil ve değişmez uygulamasının yapıldığının sergilenmesi.

Bu tip önlemlerin uygunluğu kuruluşun kültürü ve yapısına son derece bağlıdır. Bununla beraber çalışanlar (ve etkilenen diğer paydaşlar) kuruluşun etik ikilemlere nasıl tepki verdiğini dikkatli bir biçimde gözlemleyeceği aşikardır. Bu gözlemler ve gözlemlerin diğer paydaşlarla müzakere edilmesi, paydaşların etik yasasına olan güven ve inancı üzerine en büyük etkiyi yapacaktır.

3.3. Yeni Nükleer Enerji Programı Başlatan Kuruluşlar için Göz ününde Bulunduracak Hususlar

Özellikle yeni nükleer güç programı başlatılmasıyla ilgili etik hususlara ilişkin örnekler aşağıda verilmektedir:

Güçlü bir etik anlayışının nükleer tesislerin güvenliğinde yer alan savunma derinliği kavramının temel bir unsuru olduğu tüm paydaşlarca net bir biçimde anlaşılmalıdır.
Etik olmayan veya etik olarak algılanmayan davranışların yeni nükleer güç programlarına çok ciddi mali etkileri olabilmekte hatta programın başarısızlığa uğramasına yol açabilmektedir (bir Asya ülkesinin tamamlanan bir nükleer güç santrali projesi, en azından kısmen kamuoyunda yer alan yolsuzluk iddiaları nedeniyle hiç işletilmeye alınmamıştır). Madencilik Sanayii Şeffaflık Girişimi (The Extractive Industries Transparency Initiative (EITI)) doğal kaynakları zengin olan ülkelerde petrol, doğal gaz ve madencilikten elde edilen devlet gelirleri ve şirketlere yapılan ödemelerinin tam olarak yayınlanması ve bu ödemelerin kontrolünün arttırılmasını desteklemektedir. EITI yaklaşımının nükleer güç santralı projelerinde yaygınlaştırılması çalışmalarını incelemek yararlı olabilir (bu girişime ilişkin daha fazla bilgi almak için bakınız: http://www.eitransparency.org).
Nükleer enerji programının etik yasasına sahip olması, aynı değerleri paylaşan tanınmış uluslararası firma ve tedarikçilerle çalışırken o programın olgunluk derecesini yansıtmaktadır.
Nükleer enerji programına sahip olan ülkenin açık ve etkin bir etik politikasının olması, ülkede ve o bölgede bulunan komşu ülkelerde bu politikaya ilişkin kamuoyu güvenini arttırmaya hizmet edebilmektedir.
Nükleer güç programının gelişimi on yıl veya daha fazla bir süre almakta, uluslararası, ulusal ve bölgesel firmalarla devlet kurumları ve düzenleyici kuruluşlar arasında çok sayıda sözleşme yapılmaktadır. Etik yasa, programın bütünlüğünün sağlanmasına yardımcı olacak önlemlerden biridir.
Nükleer program yürütmeyi düşünen üye ülkelerin programın erken safhalarında bir etik yasası oluşturmaları ve bu programın eğitim ve öğretim müfredatına iş etiğini dahil etmeleri yararlı olacaktır (Örneğin, Ürdün gelecekte enerji çeşitliliği içerisinde nükleer enerjiden yararlanma hazırlığı çabalarının bir parçası olarak kurmayı düşündüğü nükleer mühendislik programı müfredatına iş etiğini dahil etmeyi planlamaktadır).

4. NÜKLEER ENDÜSTRİDEKİ ETİK İKİLEM ÖRNEKLERİ

Tecrübeler, açık bir etik yasasına sahip olan kuruluşlarda bile yasanın uygulanmasında zorlukların ortaya çıktığını göstermiştir. Ek-E, bir nükleer endüstri kuruluşunda çalışan kişilerin karşılaşabileceği etik ikilem örneklerini içermektedir. Bu örneklerde de görüleceği üzere bir nükleer endüstri kuruluşunda çalışanların karşılaşacağı etik ikilemler sıklıkla korku, hırs, iş arkadaşları, politik baskı ve/veya mali baskılardan kaynaklanabilmektedir. Söz konusu ikilemler iyice düşünülmeden alınan kararlardan veya menfaat beklentisi içerisinde bulunanlardan kaynaklanmaktadır.

Ek-E’de yer alan etik ikilemler nükleer endüstri kuruluşlarında aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir:

Yeni çalışanların pratik eğitimleri
Çalışma grubu tartışmaları
Yenileme eğitimleri
Müdürlerin ve yöneticilerin eğitimleri
Yönetim kurulu toplantıları

5. NÜKLEER ENDÜSTRİ KURULUŞLARI İÇİN ETİK POLİTİKALARIN DİĞER PROGRAM VE POLİTİKALARLA İLİŞKİSİ-İLGİLİ DİĞER UAEA YAYINLARI

Önceki bölümlerde de belirtildiği üzere bir kuruluşun etik ve kültürünün kuruluşun tüm faaliyetleri üzerinde etkisi bulunmaktadır. Bir nükleer endüstri kuruluşu için etik politikasının oluşturulması ve uygulanması özellikle aşağıdaki alanlarla yakından ilgilidir:

Nükleer tesislerde işletmenin yürütülmesi
Kalite yönetimi ve güvenlik kültürü dahil tüm yönetim sistemleri
İnsan kaynağı performans iyileştirme dahil insan kaynakları yönetimi
Personel eğitimi ve yeterliliği
Açık ve şeffaf karar verme ve iletişim yöntemleri
Nükleer maddelerin fiziksel koruması ve kontrolü
Geri besleme tecrübesi ve düzeltici faaliyet sistemleri

Ek-F, yukarıda verilen alanlardaki UAEA yayınlarına ait örnekleri vermektedir. Yayınlar gözden geçirildiğinde bunlardan hiçbirinin nükleer endüstri kuruluşlarında etik politikanın oluşturulması veya uygulanmasına ilişkin açık bir kılavuzluk veya alınan ders sağlamadığını göstermektedir.

6. SÖZLÜK

Aşağıda, okuyucuya tanıdık gelmeyebilecek veya başka kavramlarda farklı anlamlara sahip olan ve bu yayında kullanılan bazı terimlere ait, tanım ve nitelendirmelere yer verilmiştir.

Etik yasası, bir kuruluşta çalışanların etik davranışlarını ve aynı zamanda söz konusu kuruluşla paydaşları arasındaki etik davranışları yöneten ve bu davranışlara kılavuzluk eden bir standarttır.

Hesap verme Yükümlülüğü etik kavramında pek çok anlama sahiptir. Sıklıkla cevap verilebilirlik, sorumluluk, sorumlu tutulma, mesuliyet, yükümlülük, ve hesap vermeye ilişkin diğer terimlerle eşanlamlı olarak kullanılmaktadır. Yönetim açısından hem kamusal alanda hem de özel sektör iş çevrelerindeki problemlere ilişkin tartışmaların merkezinde yer almaktadır.

Suçlama yapmayan kültür bir kuruluşta hata ve felaketlere ramak kalan durumların raporlandığı, üzerinde çalışıldığı ve bunlardan dersler çıkarıldığı açık ve adil bir kültürdür (bazıları “suçlama hoşgörülü kültür” terimini tercih etmektedir)

Rüşvet birine genellikle ahlaki olmayan bir biçimde para, hediye veya o kişinin istediği başka bir şey alarak rüşvet veren kimsenin istediği bir şeyi yaptırmaya çalışmaktır.

İş Etiği etiğin ticari bağlamdaki kural ve prensiplerinin inceleyen dalıdır. İş ortamında ortaya çıkabilecek çeşitli ahlaki veya etik sorunlar ve ticaretle uğraşan kişilerin tabi olduğu yükümlülük veya özel görevler iş etiği kapsamındadır.

Çıkar Çatışması bir kişinin başkaları (toplum, kurumlar vb.) hakkında bir yargılama yapmasını gerektiren bir konumda bulunması ve kendi verdiği karar ve hükümlere ait uygulamaların yine kendi çıkarlarını ve yükümlülüklerini etkilemesi ve söz konusu kişinin ahlaki olarak böyle bir durumdan ya kaçınma yada ikrar zorunluluğunda bulunmasıdır.

Yolsuzluk görevin getirdiği gücün kişisel kazanç için kötüye kullanılmasıdır.

Şirketlerin yükümlülükleri bir şirketin hissedarlarına karşı taşıdığı sorumluluk ve yükümlülükleri yerine getirmesidir.

Şirketlerin sosyal yükümlülükleri şirketlerin yükümlülükleri olarak anlaşılmakla beraber bir şirketin topluma özellikle yardımseverlik faaliyetleri ve çevresel etkilere karşı olan yükümlülüklerini vurgulayan sorumluluklarıdır.

Şirketlerin uyum beyanı bir kuruluşun bölgesel ve ulusal ve uluslararası kanunlara ve düzenlemelere uymayı taahhüt ettiği süreçlerdir.

Şirket aidiyeti Bir şirketin misyonunun temel desteğini oluşturan değerleri şekillendiren, üst yönetimi, müdürleri ve çalışanları ile toplumsal taahhütlerden kaynaklanan her gün yapılan seçimlerdir.

Şirket sürdürülebilirliği uzun vadeli hissedar ve paydaş oluşturmak için ekonomik, çevresel ve sosyal gelişmelerden kaynaklanan riskleri ve fırsatları yöneten iş yaklaşımıdır.

Dow Jones Dünya Sürüdürülebilirlik Endeksleri (DJSI World), Dow Jones Global Endeksinde şirket sürdürülebilirliği bakımından önde gelen şirketlerin ilk %10’nunu izleyen endekslerdir.

Etik, doğruyu yanlıştan ayırmaya çalışan, felsefenin en önemli beş ana branşından biridir. Etik, ahlakın kişisel yoruma daha çok imkan tanıması bakımından ahlak kavramından ayrılmakta, daha çok ulusal ve uluslararası normları esas alma eğilimindedir.

Küresel İlkeler 31 Ocak 1999 tarihinde Dünya Ekonomik Forumunda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan’ın iş dünyası liderlerine, şirketler ile BM temsilciliklerini bir araya getirerek iş dünyasını ve sivil toplumu evrensel çevre ve sosyal ilkelerle destekleyen, uluslararası inisiyatife katılma çağrısında bulunduğu Sözleşme.

Küresel Raporlama Girişimi (Global Reporting Initiative (GRI)) misyonu, küresel olarak uygulanabilir ve Sürdürülebilirlik Raporlaması Rehberi oluşturmak ve yayınlamak olan uzun vadeli ve çoklu paydaşa sahip uluslararası bir kuruluştur. Birkaç nükleer endüstri kuruluşu, paydaşlarına sunduğu yıllık raporlarında GRI rehberlerini kullanmaktadır.

Taciz genel olarak saldırgan davranışlara verilen addır. Taciz terimi hukuki manada kullanıldığında tehditkar veya rahatsız edici ve hatta toplum tarafından tasvip edilmeyen davranış olarak algılanmaktadır.

Kurumsal Kültür kuruluşun gelenekleri, değerleri, duruşu, ve davranışlarının bir karışımıdır. Özetle “o yerde işlerin nasıl yürüdüğü” anlamına gelmektedir. Farklı kuruluşlar çok farklı kültürlere sahip olabilmektedir.

Sosyal Sorumluluk bir kuruluşun ister kamu, ister devlet isterse bir şirket olsun topluma karşı sorumluluğu olduğunu öne süren doktrindir.

Paydaş bir kuruluşun bir eyleminden veya kararından etkilenen veya o kuruluşun kararını etkileyebilen kişi, zümre veya kuruluştur.

İtirafçı bir sorunu veya ihlali sorunları çözme güç ve yetkisine sahip yetkililere bildiren bir çalışan veya eski çalışandır.

EK-A: NÜKLEER ENDÜSTRİ KURULUŞLARI ETİK YASASININ SAHİP OLMASI ÖNERİLEN ASGARİ İÇERİK

Ek A Etik Yasasının içeriğine ilişkin rehberlik sağlamaktadır. Bazı durumlarda kuruluşlar bu ekte verilen konuların belirli bölümlerini ilave politikalarla örneğin sağlık ve güvenlik politikası, insan kaynakları politikası gibi başka biçimlerde ele almaktadır. Böyle yapılsa bile, etik davranışların öneminin vurgulanması için bu bölümlerin etik ile ilgili kısımlarının tamamlayıcı bir etik politikası ile pekiştirilmesi tavsiye edilmektedir.

Yasayı Tanıtan Önsöz

(Önsöz; şirketin temel amacı, misyonu, ana statüsü ile bir bağıntı oluşturan aşağıdaki gibi bir ifade ile başlayabilir) Bu kuruluşun temel amacı neslimize ve gelecek nesillere güvenli, güvenilir ve sürdürülebilir enerji kaynaklarını makul bir fiyatla sunarak yaşamı iyileştirmektir. Sözümüzü yerine getirilmek için:

Doğal kaynakların ölçülü kullanımına ve iklim değişikliklerinin azaltılmasına katkıda bulunuruz,
Güvenlik, çevre ve sosyal performansının sürekli olarak iyileştirilmesi amacıyla çalışanlarımızla ve paydaşlarımızla aktif bir biçimde çalışırız,
Tüm iş ortaklarıyla yüksek iş etiği standartları ve dürüstlük paylaşırız,
Performansımızı tüm yönleriyle açıkça raporlarız

(Yasa, bu bölümde nükleer faaliyetlere ilişkin etik konulara aşağıda verilene benzer biçimde değinmelidir) Alternatif enerji kaynakları ile karşılaştırıldığında nükleer gücün olumlu çevresel yönleri sürdürülebilirlik açısından toplumumuz için önemlidir. Bununla beraber bir nükleer endüstri kuruluşu olarak toplumun bize olan güveni, nükleer güç santralının işletilmesiyle ortaya çıkan risklerin iyi bir biçimde yönetilmesi ve mümkün alan en alt seviyede tutulması sorumluluğunu yüklemektedir. Bu nedenle değerlerimiz temel değerlerdir. Nükleer endüstri kuruluşu olarak iş yapmanın sadece tek bir yolu olduğuna bu yolun da dürüstlük, doğruluk, adil olmaktan geçtiğine inanıyoruz. Tesislerimizin ömrü altmış yıl veya daha fazla olabilmektedir. Bu uzun ömür, kuruluşumuzun uzun vadedeki sürdürülebilirliğini toplum için önemli kılmaktadır.

(Verilen bu söz aşağıda verilen cümleleri içeren bir ön yazı veya tanıtıcı video gibi farklı biçimlerde verilebilir) Yönetim kurulumuz ve şirket yöneticimiz (uygun bir terminoloji kullanarak) etik yasasına uymayı taahhüt etmektedir. Yasa oluşturulurken gösterilen katılımcı yaklaşımımızla bu taahhüdü göstermiş bulunuyoruz. Bu yasaya uyacağımıza dair vermiş olduğumuz taahhüdü, yasanın uygulanmasına odaklanarak ve çalışanlarımızın ve iş ortaklarımızın etik davranışlarını sürekli izleyerek göstermeye devam edeceğiz. Bu yasanın muhasebesi sonucunda kendimizden ve kuruluşumuzdan beklediğimiz şey etik standartları sağlamaktadır. Eğer bu standartları yakalamakta yetersiz kaldığımızı görürseniz sizleri bize geri beslemede bulunmakla görevlendiriyoruz. Güvenlik gibi etik de “bazen” önermesi değildir. Etik yaptığımız her şeye etkiyen bir sabittir. Dürüstlük, doğrululuk ve adil olmak yaptığımız her şeyde mutlak suretle gereklidir.

(Aşağıda nükleer endüstri kuruluşları etik yasasının sahip olması tavsiye edilen asgari içeriği verilmektedir):

Etik taahhüt aşağıda somutlaştırılmaktadır:

(Kuralların kuruluşun tüm seviyelerinde anlaşılmasını ve netleşmesini sağlamak amacıyla, aşağıda verilen başlıkların ve maddelerin her bölümünün açıklanması ve ölçülendirilmesi gerekmektedir örneğin; hediye değerlerinin eşiği gibi.)

Çalışanlarımızın, yüklenicilerimizin, halkımızın sağlık ve güvenliğine saygı duymak ve aynı zamanda çevrenin korunması faaliyetlerimizin temel dayanağını oluşturmaktadır. Bu nedenle:

karar vermede tedbirli ve risk merkezli bir yaklaşımı benimseriz
güvenlik ticari kazançtan önce gelir
kendimizin ve diğerlerinin güvenliği kişisel sorumluluk olarak kabul ederiz
güvenlik farkındalığımızı ve performansımız sürekli geliştirilmeye gayret ederiz
iş uygulamalarında güvenlik ve çevre faktörü göz önünde tutarız
iş ilişkilerinin güvenliği tehlikeye atmadığından emin olmaya gayret ederiz
Yönetim kurulu düzeyinde verilen kararların güvenlik ve çevresel riskleri doğru bir biçimde göz önüne alınması için yönetim kurulu ile işletme müdürü düzeyindeki iletişimin etkin mekanizmalara sahip olduğunu temin ederiz

Açıklık ve dürüstlük kuruluşumuzun başarısı için özellikle önemlidir. Bu nedenle;

Yönetim kuruluna, üst yönetime, yöneticilere ve denetçilere sadece doğru, tam, objektif, yerinde ve zamanında bilgi veririz,
Düzenleyici kuruluşlarla, çalışanlarla ve diğer paydaşlarla açık ve dürüst bir biçimde iletişim kurarız,
Paydaşların aldatılmasından kaçınarak, kamuoyunu sadece objektif ve doğru bir biçimde bilgilendiririz,
Güvenli veya etik olmayan uygulamaların, olayların, felaketlere ramak kalan durumların tam olarak raporlandığı ve bu bilgilerin kuruluşu sürekli geliştirecek biçimde kullanıldığı “suçlama yapmayan” bir raporlama kültürü oluştururuz
Ticari gizliliğe saygı duymak kaydıyla kıyaslama çalışmaları ve başka kuruluşların tecrübelerinin etkin bir biçimde kullanımını sağlayarak diğer işletmeci kuruluşlarla işletme tecrübelerimizi açık bir biçimde paylaşırız
Enerji arzı kararlarıyla ilgili bölgesel, ulusal ve küresel tartışmalara ve politika üreten süreçlere objektif ve dürüst katılım sağlarız

Rüşvet ve yolsuzluk herhangi bir düzeyde veya kuruluşun herhangi bir faaliyet alanında hoş görülmez bu nedenle;

Nükleer faaliyetlere ilişkin malzeme, teknoloji ve bilginin yasadışı yollarla satılmamasını, dağıtılmamasını veya kötüye kullanılmamasını sağlarız
İş ortaklarından veya üçüncü taraflardan hediye kabul edilmez ve bu kişi ve kuruluşlara hediye verilmez,
Şirket kaynakları (para, malzeme, bilgi ve çalışanların zamanı) kişisel amaçlarla veya kazanç elde etmek için kullanılamaz
Çıkar çatışmasından, kişisel ve profesyonel ilişkilerde çıkar çatışması olarak algılanabilecek durumlardan kaçınırız
Şirketin ihtiyaçlarını layıkıyla genel iş gereklerine hak eden ürün ve hizmetler satın alırız

Kuruluşumuzun çalışanlarına, komşularına ve diğer paydaşlarına karşı sosyal sorumlulukları vardır. Bu nedenle;

İyi bir komşuyuz ve yerel halkın destekçisiyiz,
Kısa süreli mali kazançlar için Kuruluşumuzun uzun vadedeki geleceğini gözden çıkarmayız
Müşterilerle, yüklenicilerle ve tedarikçilerle olan ilişkilerimizde etik bir davranış sergileriz ve aynı davranışı onlardan bekleriz
Taciz, duygusal taciz veya ayrımcılığı hoş görmeyiz, insanlara saygı duyarız ve onlara adaletli davranırız
Kuruluşun her seviyesindeki pozisyonlar için personel seçimi o iş için sadece en uygun olan kişinin kalifikasyonunu ve niteliklerini esas alarak yaparız
Kuruluşun amaçlarına ulaşmada herkesin katkısı olduğu kabul ederiz
Hem çalışanlar hem de yükleniciler için iyi bir çalışma ortamı sağlarız

Kuruluşumuzun her üyesinin kişisel davranışları kuruluşun etik algısına doğrudan etki etmektedir. Bu nedenle;

En alt düzeyden etik davranış için model olan ve çalışma gruplarındaki etik davranışlarının hayata geçirilmesinde önemli bir yere sahip olan yönetim kurulu seviyesine kadar tüm yöneticilerin sorumluluğunu kabul ediyoruz
Tüm yasa ve düzenlemelere uyacağımızı, gerçekleşen veya gerçekleştiği düşünülen ihlalleri raporlarız,
Herkese saygıyla muamele ederiz,
Sadece yetkili olunan görevleri ve faaliyetleri yerine getiririz,
İş baskısı nedeniyle profesyonel kararları tehlikeye atmayız
Atanan görevleri yerine getirmek için yeterliliği sağlarız
İş yeri dışında kuruluşu iyi tanıtacak bir tarzda davranırız
Kuruluşa yerinde bir sadakatle bağlı oluruz
Önerilen yeni örgütsel veya iş değişiklerinden kaynaklanan riskleri ve yararları tarafsız değerlendirmede profesyonel deneyimden yararlanarak bu tip değişiklik tekliflerine açık oluruz
Takımın bir parçası olarak hem kuruluş içinde hem de kuruluşlar arasında etkin bir biçimde çalışırız
Yöneticilerin başarıyı kabul ettiklerini, takdir ettiklerini ve ödüllendirdiklerini nasıl kabul ediliyorsak başarısızlıkları da kabul edip gereğini yaptıklarını kabul ediyoruz,
Bilginin gizliliğini ve fikri hakları koruruz
Kendi eylemlerimizin ve kararlarımızın sorumluluğunu ve hesabını vermeyi kabul ederiz

Bu yasanın uygulanması Şirketin yönetim kurulu ve üst yönetiminin sürekli önceliğidir. İcra başkanı uygulamanın izlenmesinden sorumlu yönetim kurulu temsilcisidir. Yasanın uygulanmasına ilişkin olarak belirlenen düzenli aralıklarla Yönetim Kuruluna bir rapor sunulacaktır.

Bu dokümanı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı UAEA-NG-T-1.2-1311 nolu dokümanından Türkçeye Tercüme Eden: